محسن قاسمی
حسابداران نسل من و بعد از من، گمان می‌کنند که حسابداری ایران در تهران خلاصه می‌شود، و همین حرفه و دانشگاههای نیم‌بندی که داریم نیز محصول مجموعه توسعه‌هاییست که طی چند دهه اخیر در پایتخت حاصل شده است، و بعدا به دیگر نقاط کشور گسترش یافته است. در حالیکه اولین نقش‌آفرینی تاثیرگذار و تاریخ‌ساز حسابداران معاصر ایرانی در بالاترین سطح اداری و حکمرانی کشور در جغرافیایی بسیار دورتر از پایتخت، و در یکی از قطب‌های صنعت نفت آن روزهای جهان، یعنی شهر آبادان به وقوع پیوست. شهری که به‌دلیل آنکه مقر شرکت نفت انگلیس و ایران بود، سه ماه بعد از پیروزی نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران (در پی تصویب نهایی «قانون ملی شدن صنعت نفت» در نخستین دوره مجلس سنا (29 اسفند 1329))، در روز چهارشنبه، 29 خرداد 1330، هیئت خلع ید انگلیس از صنعت نفت ایران، تهران را به مقصد آنجا ترک کرد. هیئتی که همگان آن را با نام رئیس نامدارش، زنده‌یاد مهندس مهدی بازرگان می‌شناسند. ولی چهار حسابدار چارترد ایرانی، زنده‌یادان، اسمعیل عرفانی (از نزدیکترین یاران زنده‌یاد دکتر محمد مصدق)، محمدمهدی سمیعی (نخستین رئیس انجمن حسابداران خبره ایران)، ابوالقاسم خردجو (نخستین و تنها رئیس کانون حسابداران رسمی)، و حسن سجادی نژاد (از بنیانگذاران و رئیسان دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران)، نیز آن را همراهی می‌کردند، و ماموریت ویژه آنان این بود که امور حسابداری و مالی آن شرکت را پس از اخراج حسابداران انگلیسی، هندی و پاکستانی، دوباره احیا کنند.
این رویداد بی‌تردید یکی از نقاط عطف تاریخ حسابداری ایران است، و از دستاوردهای تبعی آن می‌توان به تاسیس آموزشگاه عالی حسابداری (بعدها به دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران تغییر نام یافت) و پرورش نسل نخست حسابداران دانش‌آموخته در داخل ایران اشاره کرد.
آن دوران، در اثر این رویداد کلیدی، آبادان به چنان جایگاه ویژه‌ای در حسابداری ایران و حتی منطقه خاورمیانه دست یافته بود که حدود نیم‌قرن پیش (دهه 1350ه.ش.)، زمانی که کوچکترین نام و نشانی از دوبی (مقر فعلی ACCA خاورمیانه) در اذهان جهانیان نبود، نسل نخست دانشجویان ACCA مُحصّل در ایران در این شهر به تحصیل این دوره بین‌المللی عضویت در انجمن حسابداران رسمی چارترد انگلستان (ACCA) می‌پرداختند. تا بدانجا که در مقطع تاسیس انجمن حسابداران خبره ایران (اسفند 1351)، پس از دانش‌آموختگان دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران و حسابداران چارترد، اعضای ایرانی ACCA سومین گروه پرجمعیت را در بین نخستین اعضای انجمن تشکیل می‌دادند. چهار سال پس از تاسیس انجمن حسابداران خبره ایران نیز، رئیس ACCA با هدف توسعه این گواهینامه حرفه‌ای در منطقه خاورمیانه عازم ایران شده و مهمان رئیس انجمن حسابداران خبره ایران بود.
اینچنین است که جایگاه آبادان نه تنها در تاریخ ایران، بلکه در تاریخ حسابداری ایران و بی‌تردید در بسیاری از عرصه‌های دیگر نامی درخشان است.
این یادداشت را که مینویسم، همگی داغدار رویداد دردناک از دست دادن شماری از هموطنان عزیز آبادانی در اثر فروریختن ساختمان متروپل هستیم. این رویداد دردناک را به همه هم‌میهنان بویژه آبادانیهای گرامی و بازماندگان جان‌باختگان این رویداد تسلیت می‌گویم.
تنمان، طهران
جانمان، آبادان
4 خرداد 1401
دیدگاه خود را بنویسید