هر حسابدار باید بداند؛ طبق الزامات استانداردهای حسابداری چطور باید نوع دارایی را تعیین کنیم. به عبارت دیگر، وقتی یک دارایی را تحصیل میکنیم، آن را در کدام طبقه داراییها در صورتهای مالی باید شناسایی کنیم. برای اینکار باید الگوریتم سه‌مرحله‌ای زیر را طی کنیم:
قدم اول: ارزیابی اهمیت
ما در حسابداری ملزم به رعایت الزامات استانداردهای حسابداری درباره موضوعات کم‌اهمیت نیستیم(1). بنابراین، اگر برای تحصیل یک قلم دارایی کم‌اهمیت مخارجی را انجام داده‌ایم، ساده‌ترین راه را برای شناسایی (ثبت) آن مخارج در صورتهای مالی انتخاب میکنیم: آنرا به هزینه دوره منظور میکنیم.
مثلا، در یک شرکت تولیدی که چند هزار میلیارد تومان دارایی دارد، خرید 100 دستگاه ماشین حساب مجموعا به مبلغ یک میلیارد تومان کم‌اهمیت است. بنابراین آنرا در همان دوره خرید به عنوان هزینه‌های عمومی و اداری شناسایی میکنیم.
البته باید توجه داشته باشید که طبق استانداردهای حسابداری اهمیت یک مفهوم نسبی و قضاوتی است(2). مثلا، اگر در یک شرکت بزرگ تولیدی خرید 100 دستگاه ماشین‌حساب کم‌اهمیت است و در دوره تحصیل به هزینه منظور میشود؛ الزاما در سایر واحدهای تجاری اینطور نیست. (توضیحات تکمیلی در «پی‌نوشتها» را بخوانید)
قدم دوم: ارزیابی احراز معیارهای شناخت
طبق استانداردهای حسابداری، ما هر عنصر صورتهای مالی (دارایی / بدهی / حقوق مالکانه / درآمد / هزینه) را فقط در صورتی میتوانیم شناسایی (ثبت) کنیم، که اولا، بتوانیم نوع آنرا تشخیص بدهیم (دارایی؟ بدهی؟ حقوق مالکانه؟ درآمد؟ یا هزینه؟)، و ثانیا، مبلغ آنرا بتوانیم بطور قابل‌اتکا به واحد پولی اندازه‌گیری کنیم(3). بنابراین، هر نوع مخارج را فقط در صورتی میتوانیم به عنوان دارایی شناسایی کنیم؛ که اولا، با تعریف دارایی طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی منطبق باشد(4)، و ثانیا، بتوانیم مبلغ آن را با قابلیت اتکای کافی به مبلغ پولی اندازه‌گیری کنیم.
قدم سوم: تشخیص کارکرد دارایی در واحد تجاری
طبق استانداردهای حسابداری، نوع هر قلم دارایی بسته به کارکرد آن دارایی در واحد تجاری ما میتواند متفاوت باشد. یک قطعه زمین ممکن است برای یک واحد تجاری دارایی ثابت مشهود باشد (چون از آن زمین در تولید یا عرضه کالاها یا خدمات، یا برای مقاصد اداری استفاده میکند، و انتظار دارد بیش از یک دوره مالی مورد استفاده قرار گیرد)؛ ولی همین قطعه زمین ممکن است در یک واحد تجاری دیگر، سرمایه‌گذاری در املاک، یا دارایی غیرجاری نگهداری‌شده برای فروش، یا موجودی کالا، یا حتی هزینه! باشد.
پس برای تعیین نوع هر دارایی، پس از ارزیابی اهمیت آن در واحد تجاری ما، و پس از ارزیابی احراز معیارهای شناخت (به شرح بالا)، باید ارزیابی کنیم، کارکرد آن دارایی در واحد تجاری ما چیست.
پی‌نوشتها:
(1). طبق بند 6-2 مفاهیم نظری گزارشگری مالی پیوست استانداردهای حسابداری ایران: «اهمیت یک کیفیت آستانه‌ای است. اهمیت به جای اینکه یک خصوصیت کیفی اصلی لازم برای اطلاعات باشد یک نقطه انقطاع است و باید قبل از سایر خصوصیات کیفی اطلاعات مورد توجه قرار گیرد. اگر اطلاعات با اهمیت نباشد نیازی به بررسی بیشتر آن نیست.»
(2) طبق تعریف اصطلاح بااهمیت در استاندارد حسابداری 1 ارائه صورتهای مالی: «عدم ارائه یا ارائه نادرست اقلام در صورتی بااهمیت است که بتواند به تنهایی یا در مجموع، بر تصمیمات اقتصادی استفاده‌کنندگان که بر اساس صورتهای مالی اتخاذ میشود، تأثیر بگذارد. اهمیت، به اندازه و ماهیت عدم ارائه یا ارائه نادرست بستگی دارد که با توجه به شرایط محیطی در مورد آن قضاوت میشود. اندازه یا ماهیت یک قلم، یا ترکیب هر دو، میتواند عامل تعیین‌کننده باشد.
ارزیابی این موضوع که آیا عدم ارائه یا ارائه نادرست میتواند بر تصمیمات اقتصادی استفاده‌کنندگان تأثیرگذار و در نتیجه بااهمیت باشد، مستلزم در نظر گرفتن ویژگیهای استفاده‌کنندگان است. طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی، ”فرض میشود که استفاده‌کنندگان، درباره فعالیتهای تجاری و اقتصادی و حسابداری آگاهی معقولی دارند و مایلند با تلاش منطقی، اطلاعات را مطالعه کنند.“ بنابراین، این ارزیابی مستلزم در نظر گرفتن این نکته است که چگونه به نحو معقولی می‌توان انتظار داشت که تصمیم‌گیریهای اقتصادی استفاده‌کنندگانی با این ویژگیها، تحت تأثیر قرار گیرد.»
(3) طبق بند 1-4 مفاهیم نظری گزارشگری مالی پیوست استانداردهای حسابداری ایران: «شناخت، متضمن مشخص کردن عنوان و مبلغ پولی یک عنصر و احتساب آن مبلغ در جمع اقلام صورتهای مالی است.».
(4) طبق بند 5-3 مفاهیم نظری گزارشگری مالی پیوست استانداردهای حسابداری ایران: «دارایی عبارت است از حقوق نسبت به منافع اقتصادی آتی یا سایر راههای دستیابی مشروع به آن منافع که درنتیجه‌معاملات یا سایر رویدادهای گذشته به کنترل واحد تجاری درآمده است.»
دیدگاه خود را بنویسید