حسابداری در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد. ولی ورود حسابداری مدرن (امروزی) به ایران را میتوان به دهه‌های پایان دودمان قاجار ردیابی کرد. در آن دوران، با راه‌اندازی نخستین شعبات بانکها و شرکتهای بیمه خارجی در ایران که اندکی بعد به تاسیس بانکها و شرکتهای بیمه ایرانی منجر شد، به مرور نسل نخست بازارها و نهادهای مالی در ایران شکل گرفت. به موازات آن، حسابداری مدرن نیز ابتدا توسط مستشاران خارجی و سپس توسط نسل نخست حسابداران ایرانی (که به فراگرفتن این دانش نو همت گمارده بودند) به مرور در ایران توسعه یافت. طی این دوران صد و چند ساله مشارکت شماری از حسابداران ایرانی را در توسعه حسابداری ایران میتوان تاثیرگذارتر دانست. در این صفحه به یادمان این حسابداران میپردازیم.
[ فهرست زیر بر مبنای حروف الفبا و در حال تکمیل است... ]
الف
علیاصغر آموخته (۱۲۸۴، بندر انزلی - ۱۳۵۸، تهران) رئیس اداره کل حسابداری بانک ملی ایران، رئیس نمایندگی بانک ملی ایران در لندن، مولف دوره دوجلدی کتاب علم حسابداری (از نخستین منابع آموزشی حسابداری به زبان فارسی)
فضل‌الله اکبری (۲ اردیبهشت ۱۳۰۰، گلپایگان - ۱۳ فروردین ۱۳۸۴، تهران) معاون اسبق آموزشی و پژوهشی وزارت علوم و آموزش عالی (از سال ۱۳۵۰)، عضو هیئت علمی و نخستین رئیس دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران و نخستین دانشیار حسابداری و حسابرسی آن دانشگاه
ب
موسی بزرگ اصل (2 شهریور 1348) مدیرعامل سابق سازمان حسابرسی، رئیس کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، نقش وی در لازم‌الاجرا کردن استانداردهای بین‌المللی حسابداری و حسابرسی در ایران کلیدی و محوری بوده‌است.
پ
امیر پوریانسب (1345، تهران) مدیر اجرایی اسبق مرکز آموزش حسابداران خبره (PACT) و دارای نقش کلیدی در راه‌اندازی این بزرگترین موسسه آموزشی حرفه‌ای در ایران، عضو اسبق شورایعالی انجمن حسابداران خبره ایران، و سردبیر اسبق مجله حسابدار (نشریه انجمن حسابداران خبره ایران)، وی دارای نقشی تاثیرگذار در زمینه اصطلاح‌شناسی تخصصی حسابداری به زبان فارسی است، و از او دهها مقاله در این ارتباط منتشر شده‌است. وی همچنین بنیانگذار همایشهای سالانه ضدتلقب و ضدفسادهای مالی است.
خ
ابوالقاسم خردجو (1294 - 1365)، رئیس اسبق کانون حسابداران رسمی (1351 - 1357)، مدیرعامل اسبق بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران، نخستین رئیس هیئت مدیره بورس اوراق بهادار تهران، کارشناس ارشد بانک جهانی، عضو انجمن حسابداران چارترد انگلستان و ولز
ر
اله‌ویردی رجایی سلماسی (1316، سلماس) نخستین دبیرکل سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران (سابق) پس از انقلاب 1357 (از 1359 تا 1376)، نخستین رئیس شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران پس از انقلاب 1357، نقش وی در جلوگیری از انحلال این دو نهاد مالی و حرفه‌ای پس از انقلاب 1357 بسیار برجسته و تاثیرگذار بوده است. وی همچنین از بنیانگذاران بانک سامان (در آغاز در مقام مدیرعامل مؤسسه اعتباری سامان اقتصاد؛ و سپس در مقام مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره (1378 تا 1390)، و معاون اداری و مالی و مشاور رئیس کل بانک مرکزی بوده است.
س
حسن سجادی‌نژاد (16 اسفند 1296، اصفهان – 10 شهریور 1367، تهران) از بنیانگذاران انجمن حسابداران خبره ایران، از مؤسسان دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران (در 1336)، و رئیس آن دانشکده (قبل از انقلاب 1357)
محمدمهدی سمیعی (1297، رشت – 16 مرداد 1389، لس آنجلس) از بنیانگذاران بانک مرکزی، بورس اوراق بهادار تهران، و انجمن حسابداران خبره ایران، رئیس کل اسبق بانک مرکزی، رئیس اسبق شورای بورس، نخستین رئیس شورایعالی انجمن حسابداران خبره ایران، مدیرعامل اسبق بانک توسعهٔ صنعتی و معدنی، رئیس اسبق سازمان برنامه، و رئیس اسبق صندوق توسعهٔ کشاورزی، عضو انجمن حسابداران چارترد انگلستان و ولز
ش
محمد شلیله (1330) عضو اسبق شورایعالی انجمن حسابداران خبره ایران، و سردبیر اسبق مجله حسابدار (نشریه انجمن حسابداران خبره ایران) و مجله حسابرس (نشریه سازمان حسابرسی)، نقش وی در توسعه نشریات حرفه‌ای حسابداری در ایران و طراحی و برگزاری سمینارهای تخصصی حسابداری با رویکرد حرفه‌ای بسیار برجسته بوده‌است.
ع
اسماعیل عرفانی (1295-1352) – از اعضای فعال نهضت ملی‌شدن نفت ایران (از یاران نزدیک دکتر محمد مصدق و مشاور اقتصادی وی)، معاون اسبق بانک مرکزی، از بنیانگذاران دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران و از مترجمان نخستین منابع آموزشی آن دانشکده به زبان فارسی، رییس هیئت عالی بازرسی شرکت ملی نفت ایران، عضو انجمن حسابداران چارترد انگلستان و ولز
مصطفی علیمدد (آذر ۱۳۱۵، تهران – ۱۴ خرداد ۱۳۹۱، تهران) معاون اجرایی اسبق وزارت علوم، از بنیانگذاران دانشگاه سیستان و بلوچستان و معاون اسبق آن دانشگاه، از مدرسان برجسته موسسه عالی حسابداری، از مترجمان، نویسندگان و مدرسان سرشناس حسابداری ایران، از وی دهها کتاب و مقاله در موضوعات متنوع حسابداری و حسابرسی بر جای مانده‌است.
ن
عزیز نبوی (۱۳۱۱، بندرانزلی - ۱۰ آبان ۱۳۸۲، مونترو سوئیس) بنیانگذار مؤسسه عالی حسابداری، از نخستین مترجمان منابع آموزشی حسابداری به زبان فارسی