حسابداری در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد. ولی ورود حسابداری مدرن (امروزی) به ایران را میتوان به دهه‌های پایان دودمان قاجار ردیابی کرد. در آن دوران، با راه‌اندازی نخستین شعبات بانکها و شرکتهای بیمه خارجی در ایران که اندکی بعد به تاسیس بانکها و شرکتهای بیمه ایرانی منجر شد، به مرور نسل نخست بازارها و نهادهای مالی در ایران شکل گرفت. به موازات آن، حسابداری مدرن نیز ابتدا توسط مستشاران خارجی و سپس توسط نسل نخست حسابداران ایرانی (که به فراگرفتن این دانش نو همت گمارده بودند) به مرور در ایران توسعه یافت. طی این دوران صد و چند ساله مشارکت شماری از حسابداران ایرانی را در توسعه حسابداری ایران میتوان تاثیرگذارتر دانست. در این صفحه به یادمان این حسابداران میپردازیم.
[ فهرست زیر بر مبنای حروف الفبا و در حال تکمیل است... ]
الف
علیاصغر آموخته (۱۲۸۴، بندر انزلی - ۱۳۵۸، تهران) رئیس اداره کل حسابداری بانک ملی ایران، رئیس نمایندگی بانک ملی ایران در لندن، و مولف دوره دوجلدی کتاب علم حسابداری (از نخستین منابع آموزشی حسابداری به زبان فارسی) است.
فضل‌الله اکبری (۲ اردیبهشت ۱۳۰۰، گلپایگان - ۱۳ فروردین ۱۳۸۴، تهران) معاون اسبق آموزشی و پژوهشی وزارت علوم و آموزش عالی (از سال ۱۳۵۰)، عضو هیئت علمی و نخستین رئیس دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران و نخستین دانشیار حسابداری و حسابرسی آن دانشگاه است.
ب
موسی بزرگ اصل (2 شهریور 1348) مدیرعامل سابق سازمان حسابرسی و رئیس کمیته تدوین استانداردهای حسابداری است. نقش وی در لازم‌الاجرا کردن استانداردهای بین‌المللی حسابداری و حسابرسی در ایران کلیدی و محوری بوده‌است.
خ
ابوالقاسم خردجو (1294 - 1365)، رئیس اسبق کانون حسابداران رسمی (1351 - 1357)، مدیرعامل اسبق بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران، نخستین رئیس هیئت مدیره بورس اوراق بهادار تهران، کارشناس ارشد بانک جهانی، عضو انجمن حسابداران چارترد انگلستان و ولز بود.
ر
اله‌ویردی رجایی سلماسی (1316، سلماس) نخستین دبیرکل سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران (سابق) پس از انقلاب 1357 (از 1359 تا 1376) و نخستین رئیس شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران پس از انقلاب 1357 است. نقش وی در جلوگیری از انحلال این دو نهاد مالی و حرفه‌ای پس از انقلاب 1357 بسیار برجسته و تاثیرگذار بوده است. او همچنین از بنیانگذاران بانک سامان (در آغاز در مقام مدیرعامل مؤسسه اعتباری سامان اقتصاد؛ و سپس در مقام مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره (1378 تا 1390)، و معاون اداری و مالی و مشاور رئیس کل بانک مرکزی بوده است.
س
حسن سجادی‌نژاد (16 اسفند 1296، اصفهان – 10 شهریور 1367، تهران) از بنیانگذاران انجمن حسابداران خبره ایران، از مؤسسان دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران (در 1336)، و رئیس آن دانشکده (قبل از انقلاب 1357) بود.
محمدمهدی سمیعی (1297، رشت – 16 مرداد 1389، لس آنجلس) از بنیانگذاران بانک مرکزی، بورس اوراق بهادار تهران، و انجمن حسابداران خبره ایران بود. او همچنین در جایگاههای رئیس کل بانک مرکزی، رئیس شورای بورس، نخستین رئیس شورایعالی انجمن حسابداران خبره ایران، مدیرعامل بانک توسعهٔ صنعتی و معدنی، رئیس سازمان برنامه، و رئیس صندوق توسعهٔ کشاورزی به این نهادها و سازمانها خدمت کرد. وی از جمله نخستین اعضای ایرانی انجمن حسابداران چارترد انگلستان و ولز (ICAEW) نیز بود.
ش
محمد شلیله (1330) عضو اسبق شورایعالی انجمن حسابداران خبره ایران، سردبیر اسبق مجله حسابدار (نشریه انجمن حسابداران خبره ایران)، نخستین سردبیر مجله حسابرس (نشریه سازمان حسابرسی)، و پایه‌گذار برگزاری سمینارهای تخصصی انجمن حسابداران خبره ایران است. او پیش از مهاجرت به کانادا (در سال 1378) دارای نقشی بی‌بدیل و تاثیرگذار در توسعه نشریات حرفه‌ای حسابداری در ایران و طراحی و برگزاری سمینارهای تخصصی حسابداری با رویکرد حرفه‌ای داشت. 18 آذر 1402، در آیین گرامیداشت روز حسابدار برگزارشده توسط انجمن حسابداران خبره ایران، از وی به عنوان چهره ماندگار انجمن حسابداران خبره ایران تقدیر شد (اطلاعات بیشتر).
ع
اسماعیل عرفانی (1295-1352) – از اعضای فعال نهضت ملی‌شدن نفت ایران (از یاران نزدیک دکتر محمد مصدق و مشاور اقتصادی وی)، رییس هیئت عالی بازرسی شرکت ملی نفت ایران، معاون اسبق بانک مرکزی، از بنیانگذاران دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران و از مترجمان نخستین منابع آموزشی آن دانشکده به زبان فارسی بود. او نیز از جمله نخستین اعضای ایرانی انجمن حسابداران چارترد انگلستان و ولز (ICAEW) بود.
مصطفی علیمدد (آذر ۱۳۱۵، تهران – ۱۴ خرداد ۱۳۹۱، تهران) معاون اجرایی اسبق وزارت علوم، از بنیانگذاران دانشگاه سیستان و بلوچستان و معاون اسبق آن دانشگاه، از مدرسان برجسته موسسه عالی حسابداری، و از مترجمان، نویسندگان و مدرسان سرشناس حسابداری ایران است. از وی ده‌ها کتاب و مقاله در موضوعات متنوع حسابداری و حسابرسی بر جای مانده‌است.
ن
عزیز نبوی (۱۳۱۱، بندرانزلی - ۱۰ آبان ۱۳۸۲، مونترو سوئیس) بنیانگذار مؤسسه عالی حسابداری، و از نخستین مترجمان منابع آموزشی حسابداری به زبان فارسی بود.