قضاوت حرفه‌ای (Professional Judgment) در چارچوب استانداردهای حسابداری به معنای استفاده آگاهانه، منطقی و مسئولانه از دانش، تجربه و درک اصول حسابداری برای انتخاب بهترین راه‌حل در شرایطی است که استانداردها رهنمود دقیق یا صریحی ارائه نمی‌کنند. زیرا استانداردهای حسابداری مبتنی بر اصول (principles-based) هستند. یعنی قواعد قطعی برای شناسایی، اندازه‌گیری، ارائه و افشای موضوعات مختلف در آنها مقرر نشده است.

در یادداشت قبلی گفتم، طبق استانداردهای حسابداری، نوع هر قلم دارایی بسته به «کارکرد» آن دارایی در واحد تجاری ما میتواند متفاوت باشد. ولی آیا فقط «کارکرد» داراییها بر طبقه‌بندی آنها در صورتهای مالی تاثیر گذار است؟ نه! گاهی «شرایط» متفاوت داراییهای یکسان نیز میتواند بر طبقه‌بندی آنها در صورتهای مالی تاثیرگذار باشد. به عنوان مثال، موجودی نقد یکی از متداولترین مصادیق داراییهای جاری در صورتهای مالی است. ولی همین دارایی گاهی به دلیل شرایط متفاوت باید به عنوان داراییهای غیرجاری طبقه‌بندی شود.

آموزش استانداردهای حسابداری به خودی خود کار دشواری است؛ بنابراین، با انتخاب روش نادرست، منابع نادرست و برنامه‌ریزی نادرست، نباید این کار دشوار را دشوارتر کنیم. مخاطب این نوشته حسابدارانی هستند که با انگیزه‌های گوناگون، هدف مشترک آنان اینست که استانداردهای حسابداری را به موثرترین و حتی‌الامکان ساده‌ترین روش، آموزش ببینند.

هر حسابدار باید بداند؛ طبق استانداردهای حسابداری چطور باید نوع دارایی را تعیین کنیم. به عبارت دیگر، وقتی یک دارایی را تحصیل میکنیم، آن را در کدام طبقه داراییها در صورتهای مالی باید شناسایی کنیم. برای اینکار باید الگوریتم سه‌مرحله‌ای زیر را طی کنیم:

حتما بارها و بارها با خود فکر کرده‌اید، و حتی با دیگران درباره‌اش گفتگو کرده‌اید که، در شرایط تورمی، صورتهای مالی واحدهای تجاری – که بر مبنای مبالغ اسمی و تاریخی ارائه میشود – مفیدبودن خود را از دست میدهد. در چنین شرایطی، گرایش شدیدی به ارائه گزارشهای مالی بر مبنای ارزشهای منصفانه (یا ارزشهای جاری)، یا دستکم تعدیل مبالغ اسمی و تاریخی بر مبنای شاخص قیمتها، ایجاد میشود. سالها پیش، پاسخ استانداردگذار بین‌المللی وقت (کمیته استانداردهای بین‌المللی حسابداری - IASC) به این گرایش عمومی، تصویب استاندارد بین‌المللی حسابداری 29 گزارشگری مالی در اقتصادهای با تورم حاد (IAS 29) بوده است. استانداردی که پس از تاسیس بنیاد IFRS (استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی) و جایگزینی IASC با IASB (هیات استانداردهای بین‌المللی حسابداری) از سوی IASB نیز تایید شد؛ و امروز نیز لازم‌الاجراست.

شناخت افراد مختلف از استانداردهای حسابداری - مشابه هر پدیده دیگری - آمیزه‌ای از باورهای درست و غلط است. شماری از متداولترین باورهای غلط درباره استانداردهای حسابداری که حتی در بین تعداد قابل‌توجهی از حسابداران نیز رایج است، به شرح زیر است:

شاید بعضی وقتها از خودتان پرسیده باشید: آیا جنین دام «کالای در جریان تکمیل» است؟ یا حتی گاهی دانشجویان در کلاسهای حسابداری صنعتی ممکن است، با یکدیگر درباره این موضوع مباحثه یا شوخی کنند! در این پست بطور مفصل به پاسخ این پرسش پرداخته‌ایم.

متخصصان مالی انتظار دارند که هوش مصنوعی عامل (Agentic AI) را در سه سال آینده گسترش دهند، اما تعداد کمی از کارمندان در یک نظرسنجی جهانی جدید، آماده مدیریت شدن توسط عوامل هوش مصنوعی هستند. (نوشته استف براون، 19 آگوست 2025،‌ JoA، AICPA)

لوکا پاچیولی نام و چهره‌ای کاریزماتیک برای حسابداران سرتاسر جهان است. راهب فرقه فرانسسکن که شیفته ریاضی، هندسه، هنر، معماری، تناسبات الهی، ... بود. او در بخش کوچکی از معروفترین کتابش سوما (که درباره حساب و هندسه بود) به معرفی روش حسابداری مورداستفاده بازرگانان ونیزی (حسابداری دوطرفه) پرداخت و موجب جهانی‌شدن استفاده از این روش حسابداری شد. در محتوای زیر به بیان واقعیت‌هایی از زندگی او پرداخته‌ام که حتی عموم علاقه‌مندان به وی نیز از آنها اطلاع ندارند. منبع این اطلاعات فیلم مستند «لوکا پاچیولی؛ قهرمان کمترشناخته‌شده رنسانس» است که در سال 1397 به همراه آرش پشنج تولید کردیم. این فیلم مستند را میتوانید در این لینک ببینید: oias.ir/luca