چگونه به‌عنوان یک حسابدار حرفه‌ای از ChatGPT و سایر ابزارهای هوش مصنوعی به‌درستی استفاده کنیم؟
در سال‌های اخیر، اَپلیکیشنهای مبتنی بر هوش مصنوعی مانند ChatGPT به یکی از ابزارهای پرکاربرد بین کارشناسان و متخصصان حوزه‌های مختلف، از جمله حسابداران حرفه‌ای، مشاوران مالیاتی و تحلیلگران مالی، تبدیل شده‌است. این ابزارها می‌توانند در چند ثانیه پاسخ‌هایی منظم، دقیق و حتی مبتنی بر استانداردهای بین‌المللی ارائه دهند.
ولی از دیدگاه یک حسابدار حرفه‌ای، نکته کلیدی این است که بدانیم چگونه سؤال بپرسیم تا پاسخ دریافتی قابل اتکا، تخصصی و منطبق بر اصول حرفه‌ای باشد.
۱. تعریف دقیق مسئله
اینجا نیز همانند دنیای واقعی، اولین و مهمترین گام، تعریف دقیق مسئله است. هوش مصنوعی زمانی بهترین عملکرد را دارد که دقیق بداند از چه زاویه‌ای باید به پرسش ما پاسخ دهد.
به عنوان مثال، به‌جای اینکه بپرسیم: «درآمد تحقق‌یافته یعنی چیست؟»
باید بپرسیم: «طبق اصول مقرر در IFRS 15 (معادل استاندارد حسابداری 43 ایران)، تحقق درآمد در قراردادهای ساخت بلندمدت چگونه تعیین میشود؟»
در این صورت، هوش مصنوعی مورد استفاده در چارچوب یک استاندارد مشخص پاسخ می‌دهد، نه بر اساس تعاریف عمومی.
۲. تعیین دقیق منابع مرجع
پاسخهای حسابداری همواره به منبع استانداردی وابسته‌اند. بنابراین لازم است در پرسش خود، منابع مرجع را به دقت مشخص کنیم:
- اگر پرسش مربوط به استانداردهای حسابداری ایران است، آن را صریح بنویسید.
- اگر پاسخ باید بر اساس IFRS یا US GAAP باشد، حتماً ذکر کنید.
برای مثال: «طبق استاندارد بین‌المللی حسابداری ۴۰، نحوه طبقه‌بندی ساختمان نیمه‌اداری چگونه است؟»
۳. درخواست استدلال و ارجاع
در حسابداری، صرفِ دریافت پاسخ کافی نیست؛ بلکه منطق و استناد استانداردی اهمیت دارد. بنابراین حتما از هوش مصنوعی بخواهید توضیح دهد پاسخ خود را بر چه مبنایی ارائه می‌کند.
برای مثال: «طبق کدام بند از IAS 29 (گزارشگری مالی در اقتصادهای با تورم حاد) تعدیل اقلام صورت سود و زیان الزامی است؟ توضیح بده.»
با این کار می‌توانید صحت پاسخ را با متون اصلی استانداردها تطبیق دهید.
۴. راستی‌آزمایی پاسخ‌ها
هوش مصنوعی ابزار جستجو و استدلال است، نه مرجع رسمی. مثلا، هرچند ChatGPT می‌تواند به سرعت حجم بالایی از داده‌ها را جستجو کند و بر مبنای آنها استدلال کند؛ ولی همواره تأیید نهایی پاسخهای دریافتی باید توسط متخصصان آن حوزه انجام شود. همین امروز در رسانه‌های فوتبالی ایران (اینجا) دیدیم که در بروز فاجعه پرونده حقوقی باشگاه استقلال (درباره شکایت منتظر محمد) ردّپای اعتماد به پاسخهای ChatGPT دیده میشود!
بنابراین، برای اطمینان از درستی پاسخ، حتما باید آن را با منابع مرجع ارزیابی کنید. کاری که فقط از عهده متخصصان برمیاد. به عبارت دیگر، افراد غیرمتخصص به‌هیچ وجه نباید به پاسخهای هوش مصنوعی درباره پرسشهای تخصصی اعتماد کنند.
۵. قضاوت حرفه‌ای نهایی توسط متخصصان
در حال حاضر هیچ مدل هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین قضاوت حرفه‌ای متخصصان هر حوزه از جمله حسابدار حرفه‌ای شود. وظیفه حسابداران حرفه‌ای، ارزیابی درستی پاسخهای دریافتی با محتوای اقتصادی هر رویداد در چارچوب اصول و استانداردهای مربوط است. هرگز فراموش نکنید؛ مدلهای فعلی هوش مصنوعی، از جملهChatGPT، در حال حاضر فقط می‌توانند با جستجو و استدلال سریع بر مبنای منابع در دسترس، گزینه‌ها و دیدگاه‌های مختلف را مطرح کند. ولی قضاوت حرفه‌ای نهایی همیشه باید بر پایه صلاحیت حرفه‌ای، تجربه، درک از محیط تجاری و محتوای اقتصادی رویدادها و اخلاق حرفه‌ای توسط خود حسابداران حرفه‌ای گرفته شود.
۶. مثال: نحوه پرسیدن رویه حسابداری هزینه‌های اکتشاف معدن
فرض کنید در حال تهیه صورت‌های مالی یک شرکت استخراج معدن هستید و می‌خواهید بدانید هزینه‌های اکتشاف و ارزیابی معدن چگونه باید ثبت شوند. اگر پرسش را به‌صورت کلی مطرح کنید، مثلاً بپرسید: «هزینه‌های اکتشاف معدن را چطور باید حسابداری کنم؟» پاسخ احتمالاً مبهم و غیراستاندارد خواهد بود.
ولی اگر پرسش را به‌صورت حرفه‌ای به ترتیب زیر تنظیم کنید، نتیجه متفاوت است:
«طبق استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی IFRS 6 فعالیت‌های اکتشاف و ارزیابی منابع معدنی، هزینه‌های مرحله اکتشاف و ارزیابی چگونه باید شناسایی و در صورت‌های مالی گزارش شود؟ با اشاره به بندهای اصلی استاندارد توضیح بده و تفاوت آنرا با رویه حسابداری مقرر در IAS 16 بیان کن.»
در این ویرایش حرفه‌ای از پرسش:
- منابع مرجع (IFRS 6 و IAS 16) مشخص شده است.
- دامنه موضوع بطور دقیق تعریف شده است.
- از مدل خواسته‌اید استناد استانداردی و مقایسه تحلیلی ارائه دهد.
پاسخ دریافتی معمولاً شامل توضیح درباره بندهای ۹ تا ۲۱ IFRS 6، روش شناسایی دارایی‌های اکتشاف و ارزیابی، و نحوه انتقال آنها به IAS 16 یا IAS 38 در مرحله توسعه است. ولی در نهایت باید توجه داشته باشید، پاسخ هر چه باشد، الزاما باید توسط یک حسابدار حرفه‌ای مسلط بر IFRS و استانداردهای حسابداری ایران تایید شود، سپس در عمل بکارگرفته شود.
این مثال به‌خوبی نشان می‌دهد که دقت در طرح پرسش، تعیین منابع مرجع، درخواست استناد، و تایید نهایی توسط متخصصان، کلید دریافت پاسخهای قابل اتکا از هوش مصنوعی است.
۷. جمع‌بندی
ChatGPT و سایر مدلهای هوش مصنوعی ابزارهای قدرتمندی برای افزایش سرعت تحلیل، استدلال و دسترسی به اطلاعات فنی است. ولی فقط زمانی قابل اتکا هستند که حسابدار حرفه‌ای بداند چگونه پرسش را بپرسد، از چه منبعی پاسخ را بخواهد، و چگونه درستی پاسخ را ارزیابی کند. در هر صورت باید بدانید، هوش مصنوعی به هیچ‌وجه جایگزین قضاوت حرفه‌ای نیست؛ بلکه ابزاری است برای تقویت و تسهیل آن.
مطلب مرتبط:
دیدگاه خود را بنویسید