اگر از شما بپرسند: «با وجود استاندارد حسابداری 3، چه ضرورتی به تدوین استاندارد حسابداری 9 بود؟» جواب بدهید: «برای شناسایی درآمد عملیاتی پیمانهای بلندمدت طی مدت زمان اجرای پیمان». یعنی، به منظور ارائه منصفانه عملکرد پیمانکار طی سالهای اجرای پیمان. چون پیمانهای بلندمدت طی بیش از یک دوره مالی تکمیل میشوند (گاهی حتی چندین سال)؛ بنابراین، اگر شناسایی درآمد پیمان را به سال آخر موکول کنیم، صورتهای مالی پیمانکار طی آن چند سال تصویر منصفانه‌ای از عملکردش ارائه‌ نمیکند. به همین دلیل، با استفاده از روش مقرر در استاندارد حسابداری 9 (که به آن «روش درصد تکمیل پیمان» میگوییم) طی مدت زمان اجرای پیمان، به موازات تکمیل پیمان، با رعایت‌ الزامات‌ این‌ استاندارد، بخشی از درآمدها و هزینه‌های پیمان‌ (و طبیعتا بخشی از سود ناخالص پیمان) را شناسایی میکنیم. البته به شرط آنکه پیمان سودآور باشد. چون در مواردیکه پیمان زیانبار است، زیان برآوردی پیمان را باید به یکباره در همان دوره مالی شناسایی کنیم. پس مثل روز روشن است که مهمترین چالش ما در رعایت روش مقرر در استاندارد حسابداری 9 (روش درصد تکمیل پیمان) اینست که درصد تکمیل پیمان را چطور اندازه‌گیری کنیم؟!


   پیشینه  

در نخستین مجموعه استانداردهای حسابداری لازم‌الاجرا در ایران (لازم‌الاجرا از ابتدای سال 1380) استاندارد حسابداری 9 «حسابداری پیمانهای بلندمدت» مطابق با استاندارد بین‌المللی حسابداری 11 (IAS 11 Construction Contracts) – مصوب و لازم‌الاجرا شد. ولی از آنجا که از ابتدای سال 2018، استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی 15 (IFRS15) جایگزین IAS11 شده است؛ در ایران نیز، در راستای پروژه همگرایی استانداردهای حسابداری لازم‌الاجرا در ایران و استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) که از سال 1397 به‌طور جدی توسط نهاد استانداردگذار ایران پیگیری می‌شود (اطلاعات بیشتر اینجا)، از ابتدای سال 1404 استاندارد حسابداری 43 «درآمد عملیاتی حاصل از قرارداد با مشتریان» (مطابق IFRS15) برای همه واحدهای تجاری لازم‌الاجرا و جایگزین استاندارد حسابداری 3 «درآمد عملیاتی»، استاندارد حسابداری 9 «حسابداری پیمانهای بلندمدت»، و استاندارد حسابداری 29 «فعالیتهای ساخت املاک» خواهد شد؛ و این سه استاندارد کنار گذاشته خواهند شد. (پیشینه استانداردگذاری حسابداری در ایران)

دانلود فایل word  |   دانلود فایل pdf   |    ویدئوی آموزشی استاندارد 9


   ویدئوهای آموزشی  

در سرفصل چهارم از مجموعه کامل ویدئوهای آموزشی «استانداردهای حسابداری» (160 ویدئو مجموعا 82 ساعت) ضمن تشریح کامل الزامات استاندارد حسابداری 9 نحوه رعایت این الزامات در عمل در قالب هفت ویدئو به مدت سه ساعت به همراه مثالهای عددی متعدد و متنوع به صورت کاملا کاربردی آموزش داده شده است. با توجه به درخواست شماری از کاربران گرامی، امکان خرید جداگانه این بخش از مجموعه ویدئوهای آموزشی استانداردهای حسابداری از طریق لینک زیر فراهم شده است:


برای اطلاعات بیشتر درباره استاندارد حسابداری 43 اینجا کلیک کنید

در سرفصل چهارم از مجموعه کامل ویدئوهای آموزشی «استانداردهای حسابداری» (162 ویدئو مجموعا 82 ساعت) (با تدریس محسن قاسمی) – که ویدئوی فوق دقایقی منتخب از آن است - علاوه بر آموزش کامل استانداردهای حسابداری 3، 9 و 29 (که تا پایان سال 1403 لازم‌الاجرا هستند)؛ جزئیات رهنمودها و الزامات استاندارد حسابداری 43 «درآمد عملیاتی حاصل از قرارداد با مشتریان» (مطابق IFRS15) نیز به طور کاملا عملی و کاربردی به همراه 60 مثال عددی (عمدتا مثالهای هیئت استانداردهای بین‌المللی حسابداری - IASB) آموزش داده شده است. عناوین اپیزودهای مختلف این بخش از ویدئوهای آموزشی «استانداردهای حسابداری» که ویژه آموزش استاندارد حسابداری 43 است (با عنوان «شناخت و اندازه‌گیری درآمد عملیاتی») عبارتند از:

  • اپیزود یکم: مروری بر تغییرات اخیر استانداردهای حسابداری ایران - از 1398 تا 1402
  • اپیزود دوم: استاندارد 43 در یک نگاه  (مشاهده رایگان)
  • اپیزود سوم: تشخیص قرارداد
    • بخش اول: معیارهای پنجگانه تشخیص قرارداد - معیارهای سه‌گانه ترکیب قراردادها - مثالهای 1 و 2
    • بخش دوم: تعدیل قرارداد - مثالهای 3 تا 6
  • اپیزود چهارم: تشخیص تعهدات عملکردی
    • بخش اول: انواع تعهدات عملکردی - ویژگیهای کالا یا خدمت متمایز - معیارهای سه‌گانه عدم تمایز - تعهد عملکردی منفرد - مثالهای 7 تا 14
    • بخش دوم: الزامات اصیل در برابر نماینده - تعهدات عملکردی ضمنی - مثالهای 15 تا 18
    • بخش سوم: ایفای تعهدات عملکردی - مفهوم کنترل - مقطع شناسایی درآمد عملیاتی - معیارهای سه‌گانه ایفای تعهد در طول زمان - روشهای اندازه‌گیری پیشرفت - مثالهای 19 تا 31
  • اپیزود پنجم: تعیین قیمت معامله
    • بخش اول: اجزای تشکیل‌دهنده مابه‌ازای قرارداد- تعریف قیمت معامله - الزامات برآورد کردن مابه‌ازای متغیر و محدود کردن آن- مثالهای 32 تا 34
    • بخش دوم: بدهی استرداد - تفاوت بدهی استرداد و مابه‌ازای قابل‌پرداخت (پرداختی) به مشتری - فروش با حق برگشت - مثال 35
    • بخش سوم: حسابداری انواع ضمانتها - مثالهای 36 تا 42
    • بخش چهارم: مابه‌ازای قابل پرداخت (پرداختی) به مشتری - مثال 42 (مکرر)
    • بخش پنجم: وجود جزء تامین مالی عمده در قرارداد - مثالهای 43 و 44
    • بخش ششم: مابه‌ازای غیرنقدی - مثال 45
  • اپیزود ششم: تخصیص قیمت معامله
    • بخش اول: هدف تخصیص - روش تخصیص - روشهای برآورد قیمت فروش مستقل - مثال 46
    • بخش دوم: دو استثنای تخصیص (تخصیص تخفیفها و تخصیص مابه‌ازای متغیر) - تغییر در قیمت معامله
  • اپیزود هفتم (مخارج قرارداد)
    • بخش اول: مخارج دستیابی به قرارداد
    • بخش دوم: مخارج ایفای قرارداد
  • اپیزود هشتم (ارائه و افشا)
    • بخش اول: الزامات ارائه (تبیین دو مفهوم جدید «حق مشروط» و «حق غیرمشروط»)
    • بخش دوم: الزامات افشا

علاقه‌مندان برای تهیه مجموعه کامل ویدئوهای آموزشی «استانداردهای حسابداری» (160 ویدئو مجموعا 82 ساعت) (160 ویدئو به مدت 82 ساعت) میتوانند به این نشانی مراجعه کنند: oias.ir/is