روش ارزش ویژه یک روش حسابداری سرمایه‌گذاریها (در دو مورد مشخص زیر) است که طبق آن، سرمایه‌گذاری در ابتدا به بهای تمام‌شده شناسایی می‌شود؛ و پس از آن، بابت تغییر سهم سرمایه‌گذار از خالص داراییهای سرمایه‌پذیر پس از تحصیل، تعدیل می‌شود.
در این روش حسابداری، سود یا زیان سرمایه‌گذار، شامل سهم آن از سود یا زیان سرمایه‌پذیر است؛ و سایر اقلام سود و زیان جامع سرمایه‌گذار، شامل سهم آن از سایر اقلام سود و زیان جامع سرمایه‌پذیر است. (استاندارد حسابداری 20 سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری وابسته و مشارکتهای خاص (تجدیدنظرشده 1398))
الزام بکارگیری:
طبق استانداردهای حسابداری 20 و 40، بکارگیری روش ارزش ویژه در یکی از دو مورد زیر الزامی است:
- سرمایه‌گذاری در مشارکت خاص: در مواردی که واحد تجاری (سرمایه‌گذار) در نتیجه سرمایه‌گذاری در منافع واحد تجاری سرمایه‌پذیر کنترل مشترک آن واحد تجاری را بدست آورده باشد؛ و نوع این مشارکت نیز (طبق الزامات استاندارد حسابداری 40) مشارکت خاص باشد؛ یا
- سرمایه‌گذاری در واحد تجاری وابسته: در مواردیکه واحد تجاری (سرمایه‌گذار) در نتیجه سرمایه‌گذاری در منافع واحد تجاری سرمایه‌پذیر نفوذ قابل ملاحظه بر آن واحد تجاری بدست آورده باشد. یعنی، واحد تجاری سرمایه‌پذیر، واحد تجاری وابسته واحد تجاری باشد.
یادداشت مهم:
در دو مورد مشخص بالا (سرمایه‌گذاری در مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته)، به شرط آنکه واحد تجاری سرمایه‌گذار (طبق الزامات استاندارد حسابداری 20) از بکارگیری روش ارزش ویژه معاف نباشد؛ باید مبلغ دفتری سرمایه‌گذاری خود در منافع مشارکت خاص یا واحد تجاری وابسته را بیرون از دفاتر قانونی و صورتهای مالی جداگانه خود (یعنی صرفا در کاربرگ) به روش ارزش ویژه اندازه‌گیری و در صورتهای مالی مجموعه ارائه کند.
به عبارت دیگر، باید توجه داشت که واحد تجاری سرمایه‌گذار در دفاتر قانونی و صورتهای مالی جداگانه خود (طبق الزامات استاندارد حسابداری 18) باید مبلغ دفتری این سرمایه‌گذاری را همانند سایر سرمایه‌گذاریهای بلندمدت خود به یکی از دو روش بهای تمام‌شده (پس از کسر کاهش ارزش انباشته) یا تجدید ارزیابی اندازه‌گیری و ارائه کند. البته این یکی از مغایرتهای بااهمیت استانداردهای حسابداری لازم‌الاجرا در ایران با استانداردهای بین‌المللی (IFRS) است. زیرا طبق IFRS9، واحد تجاری سرمایه‌گذار باید در دفاتر قانونی و صورتهای مالی جداگانه خود این سرمایه‌گذاریها را به روش ارزش منصفانه ارائه کند.
در مجموعه کامل ویدئوهای آموزشی «استانداردهای حسابداری» (160 ویدئو مجموعا 82 ساعت - اینجا)، در سرفصل «حسابداری سرمایه‌گذاریها»، اپیزود راهنمای بکارگیری استاندارد حسابداری 20 سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری وابسته و مشارکتهای خاص، پس از تشریح کامل الزامات استاندارد حسابداری 20 در بکارگیری روش ارزش ویژه و تبیین واحدهای تجاری معاف از بکارگیری این روش، در قالب یک مثال جامع (در اکسل) نحوه بکارگیری این الزامات در عمل بطور کامل آموزش داده شده است. ویدئوی زیر پنج دقیقه منتخب از این اپیزود است:
برای دیدن ویدئو اینجا یا بر روی تصویر بالا کلیک کنید
الزامات استاندارد در بکارگیری روش ارزش ویژه:
در روش ارزش ویژه، سرمایه‌گذاری در واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص، در زمان شناخت اولیه به بهای تمام شده شناسایی می‌شود و به منظور شناسایی سهم سرمایه‌گذار از سود یا زیان سرمایه‌پذیر پس از تاریخ تحصیل، مبلغ دفتری سرمایه‌گذاری افزایش یا کاهش می‌یابد. سهم سرمایه‌گذار از سود یا زیان سرمایه‌پذیر، در سود یا زیان سرمایه‌گذار شناسایی می‌شود. مبالغ توزیع‌شده بین مالکان توسط سرمایه‌پذیر، مبلغ دفتری سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد. همچنین، ممکن است بابت تغییر در منافع نسبی سرمایه‌گذار در سرمایه‌پذیر که از تغییر در سایر اقلام سود و زیان جامع سرمایه‌پذیر ناشی می‌شود، تعدیلات مبلغ دفتری سرمایه‌گذاری ضرورت یابد. این تغییرات شامل تغییرات ناشی از تجدید ارزیابی داراییهای ثابت مشهود است. سهم سرمایه‌گذار از آن تغییرات، در سایر اقلام سود و زیان جامع سرمایه‌گذار شناسایی می‌شود (به استاندارد حسابداری 1 ارائه صورتهای مالی مراجعه شود).
شناسایی درآمد بر مبنای مبالغ توزیع‌شده بین مالکان، ممکن است معیار مناسبی از درآمد کسب‌شده توسط سرمایه‌گذار از سرمایه‌گذاری در واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص نباشد، زیرا ممکن است مبالغ توزیع‌شده بین مالکان، ارتباط اندکی با عملکرد واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص داشته باشد. از آنجا که سرمایه‌گذار، کنترل مشترک یا نفوذ قابل ملاحظه بر سرمایه‌پذیر دارد، در عملکرد واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص از منافعی برخوردار است که بازده سرمایه‌گذاری آن می‌باشد. سرمایه‌گذار با گسترش دامنه صورتهای مالی به منظور انعکاس سهم خود از سود یا زیان سرمایه‌پذیر، این منافع را به حساب می‌گیرد. در نتیجه، بکارگیری روش ارزش ویژه، گزارش مفیدتری درباره خالص داراییها و سود یا زیان سرمایه‌گذار ارائه می‌کند.
هرگاه حق رأی بالقوه یا سایر ابزارهای مشتقه دارای حق رأی بالقوه وجود داشته باشد، منافع واحد تجاری در واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص فقط بر مبنای منافع مالکیت فعلی تعیین می‌شود و اعمال یا تبدیل احتمالی حق رأی بالقوه و سایر ابزارهای مشتقه بر آن مؤثر نیست، مگر اینکه بند زیر کاربرد داشته باشد.
در برخی شرایط، واحد تجاری در نتیجه معامله‌ای که برای آن دسترسی فعلی به بازده مرتبط با منافع مالکیت را فراهم می‌کند، از نظر ماهیت، از منافع مالکیت فعلی برخوردار می‌گردد. در چنین شرایطی، نسبتی که به واحد تجاری تخصیص می‌یابد، با در نظر گرفتن اعمال نهایی حق رأی بالقوه و سایر ابزارهای مشتقه‌ای که برای واحد تجاری اصلی دسترسی فعلی به بازده را فراهم می‌کند، تعیین می‌شود.
استاندارد حسابداری 15 حسابداری سرمایه‌گذاریها، در خصوص منافع در واحدهای تجاری وابسته و مشارکتهای خاص که حسابداری آنها به روش ارزش ویژه انجام می‌شود، کاربرد ندارد. هرگاه ابزارهای دارای حق رأی بالقوه، از نظر ماهیت، دسترسی فعلی به بازده مرتبط با منافع مالکیت در واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص را فراهم کند، این ابزارها موضوع استاندارد حسابداری 15 نیست. در تمام موارد دیگر، حسابداری ابزارهای دارای حق رأی بالقوه در واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص، طبق استاندارد حسابداری 15 انجام می‌شود.
به استثنای تمام یا بخشی از سرمایه‌گذاری در واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص که طبق استاندارد حسابداری 31 داراییهای غیرجاری نگهداری‌شده برای فروش و عملیات متوقف‌شده، به عنوان نگهداری‌شده برای فروش طبقه‌بندی می‌شود، سرمایه‌گذاری یا منافع باقیمانده در سرمایه‌گذاری که به عنوان نگهداری‌شده برای فروش طبقه‌بندی نمی‌شود، باید به عنوان دارایی غیرجاری طبقه‌بندی گردد.
در مجموعه کامل ویدئوهای آموزشی «استانداردهای حسابداری» (160 ویدئو مجموعا 82 ساعت - اینجا)، در سرفصل «حسابداری سرمایه‌گذاریها»، اپیزود راهنمای بکارگیری استاندارد حسابداری 20 سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری وابسته و مشارکتهای خاص، پس از تشریح کامل الزامات استاندارد حسابداری 20 در بکارگیری روش ارزش ویژه و تبیین واحدهای تجاری معاف از بکارگیری این روش، در قالب یک مثال جامع (در اکسل) نحوه بکارگیری این الزامات در عمل بطور کامل آموزش داده شده است (اینجا کلیک کنید).
The equity method is a method of accounting whereby the investment is initially recognised at cost and adjusted thereafter for the post-acquisition change in the investor’s share of the investee’s net assets. The investor’s profit or loss includes its share of the investee’s profit or loss and the investor’s other comprehensive income includes its share of the investee’s other comprehensive income - IAS 28 Investments in Associates and Joint Ventures
Under the equity method, on initial recognition the investment in an associate or a joint venture is recognised at cost, and the carrying amount is increased or decreased to recognise the investor’s share of the profit or loss of the investee after the date of acquisition. The investor’s share of the investee’s profit or loss is recognised in the investor’s profit or loss. Distributions received from an investee reduce the carrying amount of the investment. Adjustments to the carrying amount may also be necessary for changes in the investor’s proportionate interest in the investee arising from changes in the investee’s other comprehensive income. Such changes include those arising from the revaluation of property, plant and equipment and from foreign exchange translation differences. The investor’s share of those changes is recognised in the investor’s other comprehensive income (see IAS 1 Presentation of Financial Statements).
The recognition of income on the basis of distributions received may not be an adequate measure of the income earned by an investor on an investment in an associate or a joint venture because the distributions received may bear little relation to the performance of the associate or joint venture. Because the investor has joint control of, or significant influence over, the investee, the investor has an interest in the associate’s or joint venture’s performance and, as a result, the return on its investment. The investor accounts for this interest by extending the scope of its financial statements to include its share of the profit or loss of such an investee. As a result, application of the equity method provides more informative reporting of the investor’s net assets and profit or loss.
When potential voting rights or other derivatives containing potential voting rights exist, an entity’s interest in an associate or a joint venture is determined solely on the basis of existing ownership interests and does not reflect the possible exercise or conversion of potential voting rights and other derivative instruments, unless paragraph below applies.
In some circumstances, an entity has, in substance, an existing ownership as a result of a transaction that currently gives it access to the returns associated with an ownership interest. In such circumstances, the proportion allocated to the entity is determined by taking into account the eventual exercise of those potential voting rights and other derivative instruments that currently give the entity access to the returns.
IFRS 9 Financial Instruments does not apply to interests in associates and joint ventures that are accounted for using the equity method. When instruments containing potential voting rights in substance currently give access to the returns associated with an ownership interest in an associate or a joint venture, the instruments are not subject to IFRS 9. In all other cases, instruments containing potential voting rights in an associate or a joint venture are accounted for in accordance with IFRS 9.
An entity also applies IFRS 9 to other financial instruments in an associate or joint venture to which the equity method is not applied. These include long-term interests that, in substance, form part of the entity’s net investment in an associate or joint venture (see paragraph 38). An entity applies IFRS 9 to such long-term interests before it applies paragraph 38 and paragraphs 40–43 of this Standard. In applying IFRS 9, the entity does not take account of any adjustments to the carrying amount of long-term interests that arise from applying this Standard.
Unless an investment, or a portion of an investment, in an associate or a joint venture is classified as held for sale in accordance with IFRS 5 Non-current Assets Held for Sale and Discontinued Operations, the investment, or any retained interest in the investment not classified as held for sale, shall be classified as a non-current asset.
دیدگاه خود را بنویسید