هدف این استاندارد، تجویز ضوابط تعیین و ارائه سود هر سهم، به منظور بهبود قابلیت مقایسه عملکرد واحدهای تجاری مختلف در یک دوره گزارشگری و مقایسه عملکرد یک واحد تجاری در دوره‌های گزارشگری مختلف است. اگر چه به دلیل کاربرد رویه‌های حسابداری متفاوت در تعیین سود، اطلاعات مربوط به سود هر سهم محدودیتهایی دارد؛ با این حال، ثبات رویه در تعیین «مخرج کسر» در محاسبات مربوط به سود هر سهم، گزارشگری مالی را بهبود می‌بخشد. از اینرو، تأکید اصلی این استاندارد بر مخرج کسر در محاسبه سود هر سهم است.
استاندارد نسبتا قدیمی و بدون تغییر در ایران و در سطح بین‌المللی
استاندارد حسابداری 30 در اولین مجموعه استانداردهای حسابداری لازم‌الاجرا در ایران (در سال 1380) نبود؛ ولی از نه سال بعدش (یعنی از سال 1389) لازم‌الاجرا شد، و طی سالهای گذشته هم بدون تغییر باقی مونده.
این استاندارد، ترجمه‌اییه از استاندارد بین‌المللی حسابداری 33 سود هر سهم (IAS33) که در سطح بین‌المللی هم همچنان لازم‌الاجراست.
هم «سود هر سهم» هم «زیان هر سهم»!
اصطلاح سود هر سهم در عنوان و متن استاندارد، با فرض سودآور بودن عملیات واحدهای تجاری انتخاب شده. پس، در مواردیکه عملیات واحد تجاری منجر به زیان میشه، از اصطلاح زیان هر سهم باید استفاده کنیم.
دامنه کاربرد
این استاندارد باید توسط واحدهای تجاری رعایت بشه که اولا، شرکت از نوع سهامی عام باشند؛ و ثانیا، سهام عادی یا سهام عادی بالقوه اونها به عموم عرضه شده یا در جریان عرضه عمومی قرار داشته باشه. سایر واحدهای تجاری هم اگه بخوان بطور اختیاری سود هر سهم رو افشا کنند، حتما باید اون رو با رعایت الزامات این استاندارد محاسبه و افشا کنند.
در صورتهای مالی تلفیقی
در مورد واحدهای تجاری اصلی که صورتهای مالی تلفیقی و صورتهای مالی جداگانه رو با هم ارائه می‌کنند، الزامات افشای این استاندارد باید فقط بر مبنای اطلاعات تلفیقی اعمال بشه.
البته اگه واحد تجاری علاوه بر افشای سود هر سهم بر مبنای اطلاعات تلفیقی، بخواد سود هر سهم رو بر مبنای اطلاعات صورتهای مالی جداگانه هم افشا کنه، باید اون رو فقط در متن صورت سود و زیان جداگانه ارائه کند. یعنی مطلقا نباید این اطلاعات در صورتهای مالی تلفیقی ارائه بشه؛ چون گمراه‌کننده است.
تاکید بر مخرج کسر
همونطور که حتما میدونید؛ محاسبه سود هر سهم - فارغ از نکات ظریف و پیچیده‌ایکه داره - حاصل تقسیم سود واحد تجاری بر تعداد سهامشه. در این استاندارد، همونطورکه صراحتا ذکر شده، تاکید بر ضابطه‌مند کردن مخرج این کسره. یعنی عمده الزامات این استاندارد درباره اون عدد تعداد سهامیه که در مخرج کسر میذاریم. در واقع نهاد استاندارگذار معتقد که ثبات رویه در تعیین مخرج کسر باعث بهبود گزارشگری مالی میشه.
سود پایه هر سهم | سود تقلیل‌یافته هر سهم
طبق استاندارد حسابداری 30، واحدهای تجاری بسته به ساختار سرمایه‌شون، موظف به افشای یک یا دو نوع سود هر سهم هستند. یعنی اگه ساختار سرمایه ساده داشته باشند (یعنی سهام عادی بالقوه نداشته باشند) موظف به افشای سود پایه هر سهم هستند. ولی اگه ساختار سرمایه پیچیده داشته باشه (یعنی علاوه بر سهام عادی، سهام عادی بالقوه هم داشته باشند) موظف به افشای سود پایه هر سهم و سود تقلیل‌یافته هر سهم هستند. (اطلاعات بیشتر درباره سود پایه هر سهم) (اطلاعات بیشتر درباره سود تقلیل‌یافته هر سهم)
ما در مجموعه کامل ویدئوهای آموزشی استانداردهای حسابداری (اینجا) نحوه رعایت الزامات این استاندارد رو همراه با مثالهای عددی (برای محاسبه سود پایه هر سهم و سود تقلیل‌یافته هر سهم) بطور کامل آموزش دادیم.
البته اگه فقط به آموزش نحوه بکارگیری استاندارد حسابداری 30 «سود هر سهم» نیاز دارید، میتونید از طریق دوره آموزشی «اندازه‌گیری و افشای سود هر سهم» (لینک زیر) به این ویدئوهای آموزشی (مجموعا دو ساعت) دسترسی پیدا کنید:
دیدگاه خود را بنویسید