کوچیکه چالش‌برانگیز!
این استاندارد به‌رغم اینکه استاندارد جمع و جوریه و الزامات پیچیده‌ای هم نداره؛ ولی باتوجه به موضوعش، جزو چند استاندارد حسابداری چالش‌برانگیز در ایران به شمار میره و کلی حرف و حدیث پشتشه!
منشاء حرف و حدیث‌ها درباره این استاندارد برمیگرده به دو دخل و تصرف بااهمیت در ترجمه این استاندارد (با توجیه بومی‌سازی!) که هم باعث عدم تطابق ترجمه این استاندارد با متناظر بین‌المللیش (IAS24) شده؛ و هم اینکه دستکم درباره افشای حقوق مدیران عملا باعث شده این استاندارد در محیط کسب و کار ایران بی‌فایده بشه.
همونطورکه در بند 26 استاندارد هم تصریح شده، دو مغایرت اصلی این استاندارد و متناظر بین‌المللیش عبارتند از:
یک) عدم الزام واحدهای تجاری ایرانی به افشای حقوق و مزایای مدیران؛ و
دو) مستثنی کردن بخش قابل توجهی از واحدهای تجاری تحت کنترل دولت در ایران از رعایت الزامات این استاندارد!
استاندارد حسابداری 12 و جنجال حقوقهای نجومی (سال 1395)
به خاطر دو تعدیل چالش‌برانگیز بالا، در سلسله افشاگریهایی که در سال 1395 معروف شد به جنجال حقوقهای نجومی* (اطلاعات بیشتر) این مغایرتهای بااهمیت استاندارد حسابداری 12 و متناظر بین‌المللیش هم باز سر زبونها افتاد و کلی دربارش گفته و نوشته شد. البته ظاهرا از اونجاییکه سنبه دولتیها همیشه پرزورتره؛ این جنجال هم نتونست باعث اصلاح این دو مغایرت بااهمیت بشه.
*: عنوان «جنجال حقوقهای نجومی» توسط ویکی‌پدیا برای اشاره به این افشاگریها بکاررفته است.
الزامات ساده؛ اجرای پیچیده!
الزامات این استاندارد خیلی ساده است:
- اول مشخص میکنه چه اشخاصی به واحد تجاری وابسته هستند؛ و
- بعدش مقرر میکنه درباره این اشخاص چه اطلاعاتی باید در صورتهای مالی افشا بشه.
اما در عمل ماجرا به این سادگیا هم نیست! چون هم به دلیل قضاوت‌پذیر بودن بعضی از تعاریف و الزامات استاندارد؛ و هم به دلیل پیچیدگی روابط بین اشخاص، رعایت الزامات این استاندارد در بعضی موارد خیلی پیچیده میشه.
معامله با اشخاص وابسته یعنی چی؟
طبق تعریف استاندارد حسابداری 12، معامله با اشخاص وابسته یعنی انتقال منابع، خدمات یا تعهدات بین اشخاص وابسته صرف‌نظر از مطالبه یا عدم مطالبه بهای آن
همین طور که ملاحظه می‌کنید؛ تعریف استاندارد از معامله با اشخاص وابسته خیلی گسترده است. ضمن اینکه فقط به انتقال دارایی‌ها (منابع) هم محدود نیست. بلکه شامل انتقال انواع خدمات و تعهدات بین دو طرف میشه.
مثلا، اگه یکی از اشخاص وابسته یه خدمت رو به واحد تجاری ما ارائه کرده باشه، صرف نظر از اینکه مبلغی بابت ارائه اون خدمت مطالبه کرده باشه یا نکرده باشه، صِرفِ ارائه این خدمت، معامله با شخص وابسته محسوب میشه.
یه نکته مهم درباره این استاندارد!
درباره این استاندارد تا دلتون بخواد نکات ظریف و بااهمیتی وجود داره. ولی نکته مهمی که به نظرم رسید اینجا بهش اشاره کنم اینه که:
طبق بند 14 استاندارد؛ در قضاوت درباره اهميت معاملات با بعضی از اشخاص وابسته (به شرح زیر)، هم باید اهميت مبلغ و ماهیت اون معاملات برای واحد تجاری رو ارزیابی کنیم؛ و هم باید اهميت مبلغ و ماهیت اون معاملات برای اون اشخاص وابسته طرف معامله رو ارزیابی کنیم.
اشخاص وابسته مدنظر این بند استاندارد هم این سه مورد هستند:
- مديران اصلی واحد تجاری،
- خويشاوندان نزديک اونها، و
- واحدهای تجاری تحت كنترل اشخاص دو بند بالا
مثلا، ممکنه مبلغ یا ماهیت معامله‌ای که شرکت ما با شرکت تحت تملک پسر مدیرعامل انجام داده، از نظر شرکت ما کم‌اهمیت باشه؛ ولی طبق این الزام استاندارد، حتما باید اهمیت مبلغ و ماهیت این معامله برای اون شرکت رو هم ارزیابی کنیم، و اگه برای اونا بااهمیت باشه، باید افشا کنیمش.
دیدگاه خود را بنویسید