شنبه، 30 بهمن 1400، بالاخره طلسم خصوصی‌سازی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس شکست؛ و با ثبت این دو شرکت سهامی عام نزد سازمان بورس و اوراق بهادار فرایند خصوصی‌سازی آنها وارد فاز عملیاتی شد. حالا سوال اصلی طرفداران این دو باشگاه این است که چطور می‌توانند سهامدار باشگاه محبوب خود شوند؟ در این نوشته به طور خلاصه و به زبان ساده (روان) به پاسخ این پرسش پرداخته‌ایم.

طبق اطلاعیه‌های منتشرشده از سوی فرابورس ایران، عرضه سهام این دو باشگاه از طریق پذیره‌نویسی (خرید) حق‌تقدم‌های شرکت در افزایش سرمایه آنها انجام خواهد شد. یعنی، ابتدا نماد معاملاتی این شرکتها (باشگاهها) در بازار پایه فرابورس ایران گشایش می‌یابند. سپس، افزایش سرمایه آنها تصویب می‌شود. سرانجام، حق‌تقدم‌های شرکت در افزایش سرمایه‌های آنها از سهامدار فعلی آنها (وزارت ورزش و جوانان) سلب و به مردم (و اشخاص حقوقی) عرضه می‌شود. در این روش، مردم (و اشخاص حقوقی) از طریق پذیره‌نویسی (خرید) برگه‌های حق تقدم در افزایش سرمایه این شرکتها مشارکت می‌کنند. سرانجام، پس از طی مراحل قانونی ثبت افزایش سرمایه توسط هر یک از این دو شرکت (باشگاه)، این برگه‌ها به سهام آنها تبدیل خواهد شد.

حالا سوال اصلی طرفداران این دو باشگاه این است که در صورت انجام هر یک از این روشها چطور می‌توانند سهامدار باشگاه محبوب خود شوند. در این نوشته قصد داریم به طور خلاصه و به زبان ساده (روان) این پرسش را پاسخ بدهیم.


تنها راه قانونی: بازار پایه فرابورس ایران

طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار سرمایه ایران، خرید و فروش سهام شرکتهای سهامی عام ثبت‌شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار صرفا از طریق بورسهای اوراق بهادار تحت نظارت این سازمان امکان‌پذیر است. در حال حاضر دو بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران در این زمینه فعال هستند، که در هر کدام از آنها بازارهای مختلفی دایر است، و سهام شرکتها ثبت‌شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار در یکی از این بازارها مورد معامله قرار می‌گیرند. 

در ارتباط با خصوصی‌سازی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس نکته مهم اینست که این دو شرکت با توجه به اینکه در حال حاضر زیان انباشته دارند (یعنی مجموع عملکرد گذشته آنها تا به امروز منفی بوده است) شرایط پذیرش در هیچکدام از دو بورس فوق را ندارند. ولی از طرفی، چون آنها شرکتهای سهامی عام ثبت‌شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار هستند، طبق قانون، معاملات سهام آنها فقط از طریق بورسها باید انجام شود. شرکتهایی که چنین شرایطی دارند، نماد معاملاتی آنها در  بازار پایه فرابورس ایران گشایش (و نه پذیرفته) می‌شود، و افرادیکه بیانیه ریسک (یک فرم الکترونیکی در سامانه معاملات) را امضا کنند می‌توانند نسبت به خرید و فروش سهام آنها اقدام کنند. 

بنابراین، هواداران این دو باشگاه و هر فرد دیگری که تمایل به خرید سهام این دو باشگاه (شرکت) را دارد، باید تا روز عرضه سهام (یا حق تقدم‌های) این دو باشگاه در بازار پایه فرابورس ایران اقدامات زیر را انجام داده باشد:

قدم اول: ثبت نام در سجام

برای خرید و فروش سهام شرکتهای بورسی و فرابورسی، و همچنین، شرکتهایی که نماد معاملاتی آنها در بازار پایه فرابورس گشایش می‌شوند (مانند، استقلال و پرسپولیس) ابتدا باید در سامانه سجام (سامانه جامع اطلاعات مشتریان) ثبت‌نام کنید. مراحل ثبت‌نام در این سامانه بسیار ساده است، و از طریق این راهنما قدم به قدم - ظرف نهایتا 30 دقیقه - می‌توانید آن را انجام دهید.

قدم دوم: احراز هویت و دریافت کدمعاملاتی

بعد از اینکه در سجام ثبت‌نام کردید، باید هویت شما احراز شود. یعنی اطمینان حاصل شود که شما خودتان و با مشخصات واقعی خودتان در سجام ثبت‌نام کرده‌اید. قبل از کرونا این مرحله باید فقط به صورت حضوری (از طریق دفاتر کارگزاریهای بزرگ یا دفاتر پیشخوان) انجام می‌شد. ولی از همان ماههای آغازین همه‌گیری کرونا این امکان فراهم شد که بتوانید این کار را به صورت غیرحضوری (از منزل خودتان یا هر جای دیگری که به اینترنت دسترسی دارید) انجام بدهید. مراحل انجام این کار هم در این راهنما توضیح داده شده است. البته اگر بخواهید می‌توانید این کار را به صورت حضوری از طریق مراجعه به دفاتر کارگزاریهای بزرگ یا دفاتر پیشخوان انجام بدهید. ولی مطمئنا احراز هویت غیرحضوری به مراتب راحت‌تر است.

پس از احراز هویت، از طرف شرکت سپرده‌گذاری اوراق بهادار و تسویه وجوه (تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار) به نام شما یک «کدمعاملاتی» اختصاص داده می‌شود و از طریق پیامک به شما اعلام می‌شود. این کد معاملاتی در واقع مثل کدملی شما در بازار سرمایه (بورس و فرابورس) است. یعنی شما را از آن به بعد با این کدمعاملاتی می‌شناسند، و هر سهمی که بخرید در این کد ذخیره می‌شود.

قدم سوم: افتتاح حساب نزد یکی از شرکتهای کارگزاری تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار

دقیقا مثل انجام کارهای بانکی که فقط از طریق یک بانک یا موسسه مالی (تحت نظارت بانک مرکزی) می‌توانید انجام بدهید؛ برای معاملات سهام (خرید و فروش) هم ناچارید ابتدا نزد یکی از شرکتهای کارگزاری (تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار) افتتاح حساب کنید. کارگزاریها (مثل بانکها) شرکتهای معتبری هستند که با اطمینان خاطر می‌توانیم نزد آنها افتتاح حساب کنیم، و پول خودمان را به حساب آنها واریز کنیم. در واقع، پولی که به حساب کارگزاریها واریز می‌کنیم (مثل بانک) در حسابی که به نام ما نزد آنها افتتاح شده است نگهداری می‌شود؛ و هر زمان بخواهیم از محل آن پول می‌توانیم سهام بخریم، یا اصل پولمان را پس بگیریم. 

نکته مهم این که در زمان افتتاح حساب نزد کارگزاری الزامی نیست پولی به حساب کارگزاری واریز کنید. یعنی هر زمان خواستید سهام بخرید، همان لحظه می‌توانید پولتان را از حسابتان نزد بانک به حسابتان نزد کارگزاری واریز کنید. ولی حتما پس از دریافت کد معاملاتی (پس از احراز هویت) نزد یک کارگزاری افتتاح حساب کنید؛ که اگر مثلا اعلام شد چند روز بعد سهام (حق‌تقدمها) استقلال و پرسپولیس عرضه خواهد شد، این حسابتان آماده برای خرید باشد. 

فرقی هم نمی‌کند که نزد کدامیک از کارگزاریها افتتاح حساب کنید (فهرست کارگزاریها). ولی برای شروع می‌توانید نزد یکی از این سه کارگزاری بزرگ افتتاح حساب کنید: آگاه؛ یا مفید؛ یا فارابی. البته هر زمان اراده کنید، می‌توانید نزد سایر کارگزاریها هم افتتاح حساب کنید؛ و همه یا بخشی از معاملاتتان را به آنها منتقل کنید. در حال حاضر هیچ محدودیتی در زمینه تعداد حسابهایی که هر فرد می‌تواند نزد کارگزاریهای مختلف افتتاح کند وجود ندارد. 


قدم چهارم (پایانی): شرکت در پذیره‌نویسی سهام جدید ناشی از سلب حق تقدم در افزایش سرمایه باشگاههای استقلال و پرسپولیس

به شرح اخبار تکمیلی زیر (پایین صفحه)


نکته بسیار مهم:

با توجه به اینکه در چنین عرضه‌هایی تعداد سهام (یا برگه‌های حق‌تقدم) قابل عرضه محدود و تعداد متقاضیان بسیار زیاد است، هر فرد متقاضی بیشتر از تعداد مشخصی سهام (یا برگه حق تقدم) نمی‌تواند بخرد. فرقی هم نمی‌کند که شما نزد چند کارگزاری حساب افتتاح کرده باشید. چون در هر صورت به کدمعاملاتی شما (و سایر کدهای معاملاتی) فقط همان تعداد محدود اختصاص داده می‌شود. ولی اگر تمایل داشته باشید، می‌توانید به نام بستگانتان نیز به همان تعداد سهام (یا برگه حق تقدم) بخرید. برای این کار نیاز است همه مراحل بالا را تا آن روز برای بستگانتان نیز انجام دهید.

با توجه به هواداران دهها میلیونی این دو باشگاه، به احتمال بسیار زیاد، در زمان نهایی‌شدن این دو عرضه عمومی مشارکت بسیار بالایی در آنها جلب خواهد شد. از این رو، به هر کد معاملاتی تعداد ناچیزی سهام (حق‌تقدم) تعلق خواهد گرفت. به همین دلیل، اهمیت فعال کردن کدمعاملاتی بستگانتان در چنین شرایطی بیشتر احساس می‌شود، که از همین امروز باید برای آن اقدام کنید.


اخبار تکمیلی:

طبق آخرین اطلاعیه‌های منتشرشده از سوی فرابورس ایران، از روز یکشنبه، 15 اسفند 1400، پذیره‌نویسی سهام جدید ناشی از سلب تقدم در افزایش سرمایه هر دو باشگاه استقلال و پرسپولیس آغاز می‌شود. مشروح اطلاعات مربوط به عرضه سهام هر یک از این دو باشگاه در پیوندهای زیر در دسترس علاقه‌مندان است:

خلاصه اطلاعیه‌های فوق بدین شرح است:

  • باشگاه استقلال: مجموع سهام (حق‌تقدم) قابل عرضه این باشگاه 1.236.099.656 سهم است؛ که هر کد معاملاتی (هر شخص) می‌تواند از 1 تا 1030 سهم (حق‌تقدم) به قیمت 291 تومان (مجموعا، تا سقف 299.730 تومان (که کارمزد معامله به آن افزوده می‌شود)) از طریق یکی از شرکتهای کارگزاری پذیره‌نویسی کند.
  • باشگاه پرسپولیس: مجموع سهام (حق‌تقدم) قابل عرضه این باشگاه 1.034.840.567 سهم است؛ که هر کد معاملاتی (هر شخص) می‌تواند از 1 تا 885 سهم (حق‌تقدم) به قیمت 338.7 تومان (مجموعا، تا سقف 299.750 تومان (که کارمزد معامله به آن افزوده می‌شود)) از طریق یکی از شرکتهای کارگزاری پذیره‌نویسی کند.

نکته بسیار مهمی که باید توجه داشته باشید، این است که به رغم اعلام مهلت یکماهه برای پذیره‌نویسی، ولی چنانچه در روزهای نخست (و حتی در روز اول) کل سهام قابل عرضه مورد پذیره‌نویسی قرار گیرد، پذیره‌نویسی خاتمه پیدا می‌کند. بنابراین اگر تمایل جدی به خرید سهام این دو باشگاه دارید، حتما در روز نخست پذیره‌نویسی – در ساعاتی که برای سفارش‌گیری اعلام خواهد شد - نسبت به درج سفارش اقدام کنید. و به هیچ وجه این کار را به روزهای پس از آن موکول نکنید.