پیشینه آموزش‌های حرفه‌ای انجمن به دهه 1360 برمی‌گردد. آن زمان در پی راه‌اندازی کمیته آموزش انجمن به همت عزیزانی، از جمله، استادان بزرگوار هوشنگ خستوئی، پرویز گلستانی، منصور شمس احمدی، و علی امانی، به مرور سنگ بنای آموزشهای حرفه‌ای انجمن گذاشته شد. اتفاقا اسفند 1396 استاد عزیزم جناب آقای پرویز گلستانی در میز خاطره‌ای که در آیین گرامیداشت صدمین زادسال زنده‌یاد استاد حسن سجادی‌نژاد (16 اسفند 1396) برگزار شد، توضیحات بسیار جالبی را در این ارتباط ارائه کرد[1]. به گفته ایشان، آموزشهای انجمن اوایل با دوره‌های تک‌درس اصول حسابداری1 و حسابداری صنعتی1 آغاز شد. بعدها به همت ایشان و جناب آقای شمس‌احمدی، و با مشارکت دبیران کل وقت انجمن آقایان میراسکندری و زنده‌یاد منیری در چارچوب تفاهم‌نامه‌ای که بین انجمن و موسسه آموزشی و پژوهشی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران منعقد شد، به مرور دوره‌های آموزشی بسیار متنوع و ارزشمندی با مدیریت انجمن در محل آن موسسه برگزار شد. اگر به شماره‌های قدیمی مجله حسابدار (دهه‌های 1370 تا اوایل دهه 1390) مراجعه کنید، فهرست آن دوره‌ها را می‌بینید. ولی به مرور این ایده در انجمن شکل گرفت که انجمن خودش یک مرکز آموزش راه‌اندازی کند. 

خاستگاه راه‌اندازی PACT به اواسط دهه 1370 برمی‌گردد. آن زمان ابتدا با برگزاری دوره‌های آمادگی برای شرکت در آزمونهای انجمن حسابداران مدیریت چارترد (CIMA) و سپس با برگزاری دوره‌های آمادگی برای شرکت در آزمون حسابدار رسمی، به مرور مرکز آموزش انجمن شکل گرفت. ولی PACT به عنوان یک موسسه غیرتجاری آموزشی با شخصیت حقوقی جدا از انجمن به طور رسمی در روز چهارشنبه، 21 بهمن 1383، تاسیس شد. سرمایه اولیه آن مبلغ 20 میلیون ریال بود که در بدو تاسیس تماما توسط انجمن پرداخت شد. ولی حدود یک سال بعد، طبق صورتجلسه فوق‎العاده هیئت امناء مورخ 3 اسفند 1384 مبلغ سرمایه به 40 میلیون ریال افزایش یافت و همزمان 49 درصد از سهم‌الشرکه آن از سوی انجمن به دانشگاه صنعت نفت هبه شد. من از عزیزان بنیانگذار PACT شنیده‌ام، دلیل این کار نگرانی از تداوم فعالیت PACT بوده است. یعنی چون PACT مجوز فعالیت آموزشی نداشت، آن عزیزان تصمیم گرفتند با دانشگاه صنعت نفت شریک شوند. یک دلیل دیگر هم که از عزیزان شنیده‌ام، امید به جذب دانش‌پذیر از مجموعه بزرگ صنعت نفت بوده است. 

البته نظر شخصی من اینست که هیچکدام از این دلایل چندان موجه نیستند. یعنی هبه کردن 49 درصد از مالکیت مرکز آموزش انجمن و واگذاری کنترل آن به غیر را توجیه نمی‌کند. امتیازاتی که انجمن داده است، آنقدر حیاتی هستند که توجیه آنها دلایل بسیار موجه‌تری را می‌طلبد. 

در ارتباط با نداشتن مجوز آموزشی، اولا، برگزاری دوره‌های آموزشی همواره یکی از مفاد اهداف انجمن در اساسنامه‌اش بوده است؛ دوما، انجمن در زمان تاسیس PACT حدود پانزده، شانزده سال سابقه انجام امور آموزشی داشت. یعنی این نگرانی قاعدتا به پشتوانه اساسنامه انجمن و سابقه آموزشی آن باید مرتفع می‌شد. و سوما، اگر اساسنامه انجمن و سابقه آموزشی آن کفایت نمی‌کرد، به هر طریق ممکن باید به دنبال گرفتن مجوز آموزشی موردنیاز می‌رفتیم. مطمئنا انجمن آنقدر اعتبار دارد که برای گرفتن هر مجوز آموزشی جداگانه اگر اقدام می‌کردیم به نتیجه می‌رسیدیم. من هیچوقت دلیل ایجاد شخصیت حقوقی جداگانه برای مرکز آموزش انجمن را هم متوجه نشدم. همانطور که عرض کردم، پیش از تاسیس PACT، انجمن حدود پانزده، شانزده سال سابقه انجام امور آموزشی داشت. مرکز آموزش می‌توانست همواره یکی از واحدهای زیرمجموعه انجمن باشد. مگر اینکه از اول بنا بر شراکت با دانشگاه صنعت نفت بود، که تصمیم به ایجاد شخصیت حقوقی جداگانه گرفته شد. البته این تحلیل من است. اطلاع دقیقی ندارم. دلیل دوم هم که امید به جذب دانش‌پذیر از مجموعه بزرگ صنعت نفت ذکر می‌شود، می‌توانست در قالب قرارداد، تفاهم‌نامه یا هر قالب دیگری به جز شراکت انجام شود. حتی اگر شراکت گریزناپذیر بود، دست‌کم کنترل PACT را در اختیار انجمن نگه می‌داشتیم. نه اینکه به امید جذب دانش‌پذیر، مالکیت و کنترل مرکز آموزش را به دانشگاه صنعت نفت هبه کنیم. من طی هشت سال گذشته هر بار این ماجرا را در ذهنم مرور کرده‌ام، باز مثل روز اول برایم عجیب و باورنکردنی بوده است.

یک نکته قابل تامل دیگر هم اینست که این تصمیم‌گیری اساسا در صلاحیت شورای عالی وقت نبوده است. زیرا در مقطع واگذاری کنترل و مالکیت PACT به دانشگاه صنعت نفت (سال 1384)، امور آموزشی اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین بخش انجمن بود. شورای عالی وقت در واقع مالکیت و کنترل اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین بخش انجمن را به غیر هبه کرده است. چنین تصمیمی قطعا باید در عالی‌ترین رکن انجمن یعنی مجمع عمومی اعضاء گرفته می‌شد. به هر حال، این اتفاق عجیب در تاریخ انجمن افتاده است. 

[1]- میز خاطره: بازگویی خاطراتی از زنده‌یاد حسن سجادی‌نژاد، با حضور فریده خلعت‌بری، غلامرضا سلامی، محمدجواد صفار، پرویز گلستانی، نظام‌الدین ملک‌آرایی، و بهروز وقتی، مجله حسابدار، شماره 313، اردیبهشت و خرداد 1397، صص12-6.