در صحبت‌هایتان به طور گذرا به کارهای ارزشمندی که در PACT انجام شده است هم اشاره کردید. اغلب حسابداران ایران شناخت نسبی از PACTدارند و با خدمات ارزشمند آن کمابیش آشنا هستند. ولی به نظر شما چه کارهایی در PACT می‌شد انجام داد که تا به حال انجام نشده است؟

همانطور که گفتید، خیلی گذرا به این موارد اشاره کردم. درباره خدمات PACT بسیار مفصل‌تر از این باید صحبت شود. چون PACT یک موسسه آموزشی بی‌بدیل، بسیار ارزشمند و تاثیرگذار در تاریخ حسابداری ایران است. ولی چون من حدود یک سال و چند ماه است که در شورای مدیریت آن مسئولیت دارم، بهتر است عزیزان دیگر در این باره صحبت کنند که بیشتر با جزئیات فعالیتهای PACT آشنا هستند. ولی درباره اینکه چه کارهایی می‌شد در PACT انجام داد که انجام نشده است؛ اولین مورد، به نظرم انتشارات است. البته خوشبختانه در یکی، دو سال اخیر جناب آقای دکتر غلامرضایی (مدیر اجرایی PACT) در این زمینه اقدامات خوبی انجام داده است. طی این مدت چند عنوان کتاب توسط PACT منتشر شده است. ولی به نظرم خیلی زودتر از اینها باید این کار انجام می‌شد. ما طی دو دهه گذشته می‌توانستیم پرکارترین انتشارات حسابداری ایران، حتی به مراتب پرکارتر از انتشارات سازمان حسابرسی، را داشته باشیم. امیدوارم در آینده نزدیک این خواسته محقق شود.


مورد دیگری که به نظرم بسیار در زمینه آن کوتاهی کرده‌ایم، آموزش آفلاین است. در زمینه آموزش آنلاین کارهای خوبی در PACT انجام شده است. امروز همه دوره‌های PACT به صورت آنلاین هم برگزار می‌شوند. البته دنیاگیری ویروس کرونا و بیماری کووید-19 پیشران اصلی بود. ولی به هر حال زحمات ارزشمند و درخور تقدیری در این زمینه در PACT انجام شده است. با همه اینها، آموزش آنلاین محدودیتهای متعدد و اساسی دارد. مثلا، رقبای بسیار زیادی در زمینه آموزش آنلاین وجود دارند. چون ورود به این عرصه بسیار ساده است. هر مدرسی خودش به راحتی می‌تواند وارد این عرصه شود، و به جای اینکه از طریق موسسات آموزشی مثل PACT تدریس کند، خودش به صورت انفرادی اقدام به این کار کند. همانطور که الان هم این اتفاق در PACT و دیگر موسسات آموزشی افتاده است. مورد دیگر، محدودیت جذب تعداد دانش‌پذیران در آموزشهای آنلاین است. هم از نظر فنی نمی‌توان تعداد زیادی کاربر را به یک کلاس آنلاین اضافه کرد؛ و هم به دلیل انعطاف‌ناپذیری زمانی این اتفاق نمیفتد. یعنی کلاس حضوری و کلاس آنلاین از این نظر مشابه هم هستند. چون دانش‌پذیران ناچارند سر یک ساعت مشخص از کلاس استفاده کنند. البته بعضی از موسسات آموزشی امکان استفاده از فیلم دوره‌های آنلاین را برای مدت زمان محدودی به صورت آفلاین هم در اختیار دانش‌پذیران قرار می‌دهند. ولی این دیگر آموزش آنلاین نیست، بلکه چیزی شبیه آموزشهای آفلاین است. محدودیت دیگر، اختلال گاه و بیگاه در شبکه اینترنت است که موجب اختلال در دسترسی دانش‌پذیران و مدرسان می‌شود. مورد دیگر، پشتیبانی پرهزینه و پردردسر آموزشهای آنلاین است. ما الان در PACT تعدادی از کارکنان را تمام‌وقت مامور این کار کرده‌ایم که هزینه زیادی تحمیل می‌کند.


حالا راه حل این مشکلات چیست؟ آموزش آفلاین! در آموزش آفلاین یک سرمایه‌گذاری اولیه نسبتا هنگفت نیاز است تا بسترهای نرم‌افزاری ارائه این آموزشها ایجاد شود. این نقطه شروع است. اغلب افراد به غلط فکر می‌کنند نقطه شروع آموزش آفلاین تولید محتواست. ابدا اینطور نیست. چون تولید محتوا کار ساده‌ای است. چالش اصلی ایجاد بسترهای نرم‌افزاری برای ارائه این محتواهاست. از این رو، نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه هنگفت برای ایجاد این بسترهای نرم‌افزاری موجب می‌شود هر شخصی (چه حقیقی و چه حقوقی) توان مالی ورود به این عرصه را نداشته باشد. من معتقدم در زمینه آموزشهای حسابداری به جز چند شخصیت حقوقی، که PACT قطعا یکی از آنها است، سایر اشخاص توان مالی و شایستگی فنی ورود به این عرصه را ندارند. به همین دلیل، اگر PACT وارد این عرصه شود، سطح فعالیت خود را با همه موسسات آموزشی حسابداری در ایران متفاوت خواهد کرد. الان حتی اشخاص حقیقی هم گهگاه برای PACT چالش ایجاد می‌کنند! دلیلش اینست که PACT در یک سطح دست‌یافتی از آموزش در حال فعالیت است. ولی اگر وارد حوزه آموزش آفلاین شود، به یک سطح دست‌نیافتنی از آموزش ارتقاء خواهد یافت. سایر محدودیتهای آموزش آنلاین هم ذاتا در آموزش آفلاین موضوعیت ندارند. یک زمانی گلوگاه اصلی فعالیتهای آموزشی PACT محدودیت فضای آموزشی بود. آن سالها (اوایل دهه 1390) ما برای برگزاری دوره‌هایمان متقاضی به تعداد مناسب داشتیم، مدرس هم داشتیم، ولی کمبود فضای آموزشی داشتیم. به همین دلیل در سال 1395 در اثر یک تلاش همگانی در انجمن و PACT اتفاق بزرگی رقم خورد؛ و ساختمان فعلی PACT را خریدیم. بدین ترتیب، فضای آموزشی در اختیارمان حدود سه برابر شد. پس از آن شاهد یک جهش در روند توسعه PACT بودیم. تا اینکه دنیاگیری ویروس کرونا به ناگاه همانند یک ترمز در این روند عمل کرد. این روزها بسیاری افراد معتقدند که جهان در بسیاری از زمینه‌ها، از جمله در آموزش، به وضعیت پیش از کرونا برنخواهد گشت. بنابراین، امروز ما در PACT حتی می‌توانیم تصمیم بگیریم که ساختمان فعلی را بفروشیم و تا ریال آخر آن را در توسعه یک بستر توانمند آموزش آفلاین سرمایه‌گذاری کنیم. چون ما باور کنیم یا باور نکنیم، در زمینه آموزش وارد جهان جدیدی شده‌ایم.