طرحهای مزایای بازنشستگی: توافقهای رسمی یا غیر رسمی که بر اساس آن واحد تجاری به کارکنان، مزایای بازنشستگی پرداخت می‌کند. (استاندارد حسابداری 33 مزایای بازنشستگی کارکنان (مصوب 1391))

طرحهای مزایای بازنشستگی، توافقهایی است که واحد تجاری بر اساس آن، مزایای بازنشستگی ارائه می‌کند. واحد تجاری این استاندارد را برای این توافقها، صرف نظر از تأسیس واحد تجاری جداگانه به منظور دریافت کمکها و پرداخت مزایا، بکار می‌گیرد. موارد زیر نمونه‌هایی از مزایای بازنشستگی است:

  • الف. حقوق و مستمری بازنشستگی،
  • ب. سایر مزایای بازنشستگی، نظیر بیمه عمر و خدمات درمانی دوران بازنشستگی، و
  • ج. مستمری ازکارافتادگی.

انواع طرحهای مزایای بازنشستگی

طرحهای مزایای بازنشستگی بر اساس ماهیت اقتصادی طرح که از مفاد و شرایط اصلی آن نشأت می‌گیرد، به عنوان طرح با کمک معین یا طرح با مزایای معین طبقه‌بندی می‌شود.

طرحهای با کمک معین

در طرح با کمک معین، تعهد قانونی یا عرفی واحد تجاری محدود به مبلغی است که برای کمک به صندوق توافق شده است. از این رو، مبلغ مزایای بازنشستگی دریافتی کارکنان معادل مجموع مبلغ کمکهای پرداختی توسط واحد تجاری (و در برخی موارد کارکنان) به صندوق بازنشستگی و بازده سرمایه‌گذاری صندوق است. در‌نتیجه، ریسک اکچوئری (مزایا کمتر از حد انتظار باشد) و ریسک سرمایه‌گذاری (سرمایه‌گذاریهای صندوق برای تأمین مزایای مورد انتظار کافی نباشد) متوجه کارکنان می‌باشد.

حسابداری طرحهای با کمک معین

حسابداری طرحهای با کمک معین ساده است زیرا تعهد واحد تجاری گزارشگر برای هر دوره به میزان مبلغی است که برای آن دوره پرداخت خواهد شد. در نتیجه، نیازی به اکچوئری نیست و امکان وقوع سود یا زیان اکچوئری نیز وجود ندارد. علاوه بر این، تعهدات به صورت تنزیل نشده اندازه‌گیری می‌شود به جز در مواردی که سررسید تعهدات بیش از 12 ماه پس از پایان دوره‌ای است که کارکنان خدمات مربوط را ارائه کرده‌اند.

طرحهای با مزایای معین

در طرحهای با مزایای معین:

  • الف. تعهد واحد تجاری ارائه مزایای مورد توافق به کارکنان فعلی و پیشین است، و
  • ب. به لحاظ محتوایی، ریسک اکچوئری (مزایا بیش از حد انتظار باشد) و ریسک سرمایه‌گذاری، متوجه واحد تجاری است. در صورتی كه بازده سرمایه‌گذاری كمتر از میزان مورد انتظار باشد یا پیش‌بینی‌های اكچوئری به نحو مطلوب محقق نشود، تعهد واحد تجاری ممکن است افزایش یابد.

نمونه‌هایی که در آن تعهد واحد تجاری به مبلغ توافق شده برای کمک به صندوق محدود نمی‌شود، زمانی است كه واحد تجاری به دلایل زیر تعهد قانونی یا عرفی داشته باشد:

  • الف. مبلغ مزایای طرح لزوماً محدود به مبلغ کمکها نباشد،
  • ب. بازده مشخص برای کمکها، به طور مستقیم یا از طریق طرح تضمین شده باشد، یا
  • ج. رویه‌های غیر رسمی وجود داشته باشد که منجر به تعهد عرفی ‌شود. برای مثال، تعهد عرفی ممکن است هنگامی ایجاد ‌شود که واحد تجاری سابقه افزایش مزایای کارکنان پیشین به موازات تورم را دارد، حتی اگر تعهد قانونی برای آن وجود نداشته باشد.

حسابداری طرحهای با مزایای معین

حسابداری طرحهای با مزایای معین پیچیده است زیرا برای اندازه‌گیری تعهدات و هزینه به مفروضات اکچوئری نیاز است و امکان وقوع سود و زیان اکچوئری نیز وجود دارد. علاوه بر این، تعهدات به صورت تنزیل شده اندازه‌گیری می‌شوند زیرا ممکن است چندین سال پس از ارائه خدمات مربوط توسط کارکنان، تسویه شوند.

Post‑employment benefit plans are formal or informal arrangements under which an entity provides post‑employment benefits for one or more employees - IAS 19 Employee Benefits