ابزارهای مالی مرکب (استاندارد حسابداری 36 ابزارهای مالی - ارائه (مصوب 1397) - پیوست: رهنمود بکارگیری)
رب40. شكل رایج ابزار مالی مرکب، یک ابزار بدهی با اختیار تبدیل تعبیه‌شده، مانند اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام عادی ناشر، بدون هرگونه ویژگی مشتقه تعبیه‌شده دیگر است. بند 30 [استاندارد (به شرح زیر)]، ناشر چنین ابزار مالی را ملزم می‌كند كه جزء بدهی و جزء حقوق مالكانه را در صورت وضعیت مالی، به صورت زیر تفكیك کند:
- الف. تعهد ناشر برای پرداختهای زمانبندی‌شده اصل و سود، یک بدهی مالی است كه تا زمان تبدیل ابزار مالی وجود دارد. در زمان شناخت اولیه، ارزش منصفانه جزء بدهی، برابر با ارزش فعلی جریانهای نقدی آتی تعیین‌شده طبق قرار‌داد است که برای تنزیل آن، از نرخ سود رایج در بازار در آن تاریخ برای ابزار‌هایی با وضعیت اعتباری مشابه و جریانهای نقدی اساساً یکسان در شرایط یکسان، اما بدون اختیار تبدیل، استفاده می‌شود.
- ب. ابزار مالكانه، اختیار تعبیه‌شده تبدیل بدهی به حقوق مالکانه ناشر است. این اختیار در زمان شناخت اولیه دارای ارزش است، حتی اگر اعمال اختیار، فاقد ارزش اعمال باشد.
رب41. هنگام تبدیل ابزار قابل تبدیل در سررسید، واحد تجاری جزء بدهی را قطع شناخت می‌کند و آن را به عنوان حقوق مالکانه شناسایی می‌نماید. جزء مالكانه اولیه، به عنوان حقوق مالکانه باقی می‌ماند (اگرچه ممكن است عنوان آن در بخش حقوق مالکانه تغییر كند). هنگام تبدیل در سررسید، هیچ سود یا زیانی شناسایی نمی‌شود.
رب42. هرگاه واحد تجاری ابزار قابل تبدیل را قبل از سررسید، از طریق بازخرید زودهنگام یا بازخرید به‌گونه‌ای كه امتیاز تبدیل اولیه بدون تغییر باقی بماند، تسویه كند، مابهازای پرداختی و هرگونه مخارج معامله بازخرید را در تاریخ معامله به اجزای بدهی و حقوق مالكانه تخصیص می‌دهد. روش مورد استفاده در تخصیص مابهازای پرداختی و مخارج معامله به اجزای جداگانه، باید سازگار با روش مورد استفاده در تخصیص اولیه برای تفکیک اجزای عواید دریافتی توسط واحد تجاری هنگام انتشار ابزار قابل تبدیل، طبق بندهای 30 تا 34 باشد.
رب43. پس از تخصیص مابه‌ازا، هر گونه سود یا زیان ایجاد‌شده، طبق اصول حسابداری قابل اعمال برای جزء مربوط، به صورت زیر به حساب منظور می‌شود:
- الف. مبلغ سود یا زیان مربوط به جزء بدهی، در صورت سود و زیان شناسایی می‌شود؛ و
- ب. مبلغ مربوط به جزء حقوق مالكانه، در حقوق مالکانه شناسایی می‌شود.
رب44. واحد تجاری ممكن است شرایط ابزار قابل تبدیل را به‌گونه‌ای تغییر دهد كه تبدیل زودهنگام میسر شود، برای مثال، نسبت تبدیل را مطلوب‌تر نماید یا در صورت تبدیل پیش از تاریخ مشخص‌شده، مابهازای بیشتری پرداخت کند. در تاریخ تغییر شرایط، تفاوت بین ارزش منصفانه مابه‌ازایی که دارنده در تاریخ تبدیل ابزار طبق شرایط تغییر‌یافته دریافت می‌کند و ارزش منصفانه مابه‌ازایی كه دارنده می‌توانست طبق شرایط اولیه دریافت کند، به عنوان زیان در صورت سود و زیان شناسایی می‌شود.
لازم به ذکر است، طبق بندهای 30 تا 34 استاندارد:
30. ناشر یک ابزار مالی غیرمشتقه، باید شرایط ابزار مالی را از نظر وجود هر دو جزء بدهی و حقوق مالكانه، ارزیابی کند. این اجزا باید طبق بند 10، بطور جداگانه به عنوان بدهیهای مالی، داراییهای مالی یا ابزارهای مالكانه طبقه‌بندی شوند. [(طبق بند رب39 پیوست استاندارد (به شرح بالا): الزامات این بند تنها برای ناشران ابزارهای مالی مرکب غیرمشتقه کاربرد دارد. ابزارهای مالی مرکب از دیدگاه دارندگان، مشمول الزامات این بند نمی‌شود.)]
31. واحد تجاری اجزای ابزار مالی را كه (الف) برای واحد تجاری بدهی مالی ایجاد می‌كند و (ب) به دارنده ابزار اختیار می‌دهد آن را به ابزار مالكانه واحد تجاری تبدیل كند، بطور جداگانه شناسایی می‌نماید. برای مثال، اوراق مشارکت یا ابزار مشابهی كه توسط دارنده، به تعداد ثابتی از سهام عادی واحد تجاری قابل تبدیل میباشد، یک ابزار مالی مرکب است. از دیدگاه واحد تجاری، چنین ابزاری دو جزء دارد: بدهی مالی (توافق قرار‌دادی برای تحویل نقد یا دارایی مالی دیگر) و ابزار مالكانه (اختیار خریدی كه به دارنده حق می‌دهد، در دوره زمانی مشخص، آن را به تعداد ثابتی سهام عادی واحد تجاری تبدیل كند). اثر اقتصادی انتشار چنین ابزاری، تا حد زیادی مشابه انتشار همزمان ابزار بدهی با شرایط تسویه پیش از سررسید و امتیاز خرید سهام عادی، یا انتشار ابزار بدهی همراه با امتیاز خرید سهام قابل تفکیک، میباشد. در نتیجه، در تمام موارد، واحد تجاری اجزای بدهی و حقوق مالكانه را در صورت وضعیت مالی، جداگانه ارائه می‌كند.
32. طبقه‌بندی اجزای بدهی و حقوق مالكانه ابزار قابل تبدیل، در نتیجه تغییر احتمال اعمال اختیار تبدیل مورد تجدیدنظر قرار نمی‌گیرد، حتی در مواردی كه اعمال اختیار تبدیل از نظر اقتصادی به نفع برخی دارندگان باشد. دارندگان ممكن است همواره به گونه‌ای كه انتظار می‌رود، رفتار نكنند زیرا، برای مثال، آثار مالیاتی ناشی از تبدیل ممكن است برای آنها متفاوت باشد. افزون بر این، احتمال تبدیل در طول زمان تغییر می‌كند. تعهد قرار‌دادی واحد تجاری برای پرداختهای آتی، تا زمانی كه از طریق تبدیل، سررسید شدن ابزار یا معامله‌ای دیگر خاتمه نیافته است، باقی می‌ماند.
33. ابزارهای مالكانه ابزار‌هایی هستند كه نشاندهنده منافع باقیمانده در داراییهای واحد تجاری پس از كسر تمام بدهیهای آن می‌باشند. بنابراین، زمانی كه مبلغ دفتری اولیه یک ابزار مالی مرکب به اجزای بدهی و حقوق مالكانه آن تخصیص می‌یابد، مازاد ارزش منصفانه کل ابزار مالی مرکب نسبت به مبلغی که بطور جداگانه برای جزء بدهی تعیین شده است، به جزء حقوق مالكانه تخصیص می‌یابد. ارزش هرگونه ویژگی مشتقه (مانند اختیار خرید) كه علاوه بر جزء حقوق مالكانه (مانند اختیار تبدیل به سهام) در ابزار مالی مركب تعبیه می‌شود، بخشی از جزء بدهی محسوب می‌گردد. مجموع مبالغ دفتری تخصیص‌یافته به اجزای بدهی و حقوق مالكانه در زمان شناخت اولیه، همواره با ارزش منصفانه قابل انتساب به کل ابزار مالی مرکب برابر است. از شناخت اولیه اجزای یك ابزار بطور جداگانه، سود یا زیانی حاصل نمی‌شود.
34. طبق رویكرد توصیف‌شده در بند 33، ناشر اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام عادی، نخست مبلغ دفتری جزء بدهی را با اندازه‌گیری ارزش منصفانه بدهی مشابه (شامل تمام ویژگیهای مشتقه غیر‌مالكانه تعبیه‌شده) فاقد جزء حقوق مالكانه، تعیین می‌كند. سپس مبلغ دفتری ابزار مالكانه، كه نشاندهنده اختیار تبدیل آن ابزار به سهام عادی است، از طریق كسر ارزش منصفانه بدهی مالی از ارزش منصفانه کل ابزار مالی مرکب، تعیین می‌شود. (استاندارد حسابداری 36 ابزارهای مالی - ارائه (مصوب 1397))
Compound financial instruments
AG30. Paragraph 28 applies only to issuers of non‑derivative compound financial instruments. Paragraph 28 does not deal with compound financial instruments from the perspective of holders. IFRS 9 deals with the classification and measurement of financial assets that are compound financial instruments from the holder’s perspective.
AG31. A common form of compound financial instrument is a debt instrument with an embedded conversion option, such as a bond convertible into ordinary shares of the issuer, and without any other embedded derivative features. Paragraph 28 requires the issuer of such a financial instrument to present the liability component and the equity component separately in the statement of financial position, as follows: (a) The issuer’s obligation to make scheduled payments of interest and principal is a financial liability that exists as long as the instrument is not converted. On initial recognition, the fair value of the liability component is the present value of the contractually determined stream of future cash flows discounted at the rate of interest applied at that time by the market to instruments of comparable credit status and providing substantially the same cash flows, on the same terms, but without the conversion option. (b) The equity instrument is an embedded option to convert the liability into equity of the issuer. This option has value on initial recognition even when it is out of the money.
AG32. On conversion of a convertible instrument at maturity, the entity derecognises the liability component and recognises it as equity. The original equity component remains as equity (although it may be transferred from one line item within equity to another). There is no gain or loss on conversion at maturity.
AG33. When an entity extinguishes a convertible instrument before maturity through an early redemption or repurchase in which the original conversion privileges are unchanged, the entity allocates the consideration paid and any transaction costs for the repurchase or redemption to the liability and equity components of the instrument at the date of the transaction. The method used in allocating the consideration paid and transaction costs to the separate components is consistent with that used in the original allocation to the separate components of the proceeds received by the entity when the convertible instrument was issued, in accordance with paragraphs 28–32.
AG34. Once the allocation of the consideration is made, any resulting gain or loss is treated in accordance with accounting principles applicable to the related component, as follows: (a) the amount of gain or loss relating to the liability component is recognised in profit or loss; and (b) the amount of consideration relating to the equity component is recognised in equity.
AG35. An entity may amend the terms of a convertible instrument to induce early conversion, for example by offering a more favourable conversion ratio or paying other additional consideration in the event of conversion before a specified date. The difference, at the date the terms are amended, between the fair value of the consideration the holder receives on conversion of the instrument under the revised terms and the fair value of the consideration the holder would have received under the original terms is recognised as a loss in profit or loss - IAS 32 Financial Instruments: Presentation - Appendix: Application Guidance
دیدگاه خود را بنویسید