اصلی‌ترین الزامات این استاندارد عبارتست از: الف) تعریف جریانهای نقدی (شامل نقد و معادلهای نقد) و ب) نحوه ارائه این جریانهای نقدی در قالب صورت جریانهای نقدی (در سه طبقه عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تامین مالی)
نقد از جمله ساده‌ترین اصطلاحات بکاررفته در استانداردهای حسابداری است؛ و همان طور که در این استاندارد (2) تعریف‌شده است: «شامل نقدِ در دسترس و سپرده‌های دیداری است». یعنی پول نقدی که در واحد تجاری داریم (که این روزها به دلیل گسترش بانکداری الکترونیکی، بسیار کم شده است)؛ و سپرده‌های بانکی (البته غیر از سپرده‌های سرمایه‌گذاری).
ولی معادل نقد جزو پیچیده‌ترین و مبهم‌ترین اصطلاحات بکاررفته در استانداردهای حسابداری است؛ زیرا بر مبنای ویژگی‌هایی تعریف شده‌است که بعضا به شدت قضاوت‌پذیر هستند (اطلاعات بیشتر).
علاوه بر تعریف نقد و معادل نقد، هدف اصلی این استاندارد این است که تعیین کند واحدهای تجاری به چه ترتیبی تغییرات طی دوره در مانده نقد و معادلهای نقد خود را گزارش کنند. یعنی به چه ترتیب، در قالب صورت جریانهای نقدی، همانند یک فیلم کوتاه، نشان بدهند در مانده نقد و معادلهای نقد ابتدای دوره چه تغییراتی اتفاق افتاده است که مانده پایان دوره آنها حاصل شده است. ساختاری که در این استاندارد برای ارائه این تغییرات مقرر شده است، این است که واحدهای تجاری باید جریانهای نقدی طی دوره (یعنی جریانهای نقدی ورودی و جریانهای نقدی خروجی) را به تفکیک فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری، و تامین مالی ارائه کنند. و در این ارتباط دو نکته مهم وجود دارد که باید به آنها توجه داشته باشیم: نخست اینکه، در چارچوب اصول مقرر در این استاندارد بتوانیم ماهیت جریانهای نقدی را تشخیص بدیم (به تفکیک عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تامین مالی)؛ و نکته دوم اینکه، نحوه ارائه مجاز این جریانهای نقدی سه‌گانه را (طبق الزامات استاندارد) بیاموزیم و صورت جریانهای نقدی را مطابق آن ارائه کنیم.
پیشینه
در نخستین مجموعه استانداردهای حسابداری لازم‌الاجرا در ایران (لازم‌الاجرا از ابتدای سال 1380) استاندارد حسابداری 2 با عنوان «صورت جریان وجوه نقد» مصوب شده بود؛ و طبعا این صورت مالی نیز توسط واحدهای تجاری با همین عنوان تهیه و ارائه می‌شد. ولی ویرایش فعلی این استاندارد که با هدف هماهنگی بیشتر با استانداردهای بین‌المللی حسابداری (IAS7) و بهبود استاندارد قبلی در سال 1397 مورد تجدیدنظر قرار گرفت، با عنوان «صورت جریانهای نقدی» از ابتدای سال 1398 لازم‌الاجراست. در نتیجه، از ابتدای سال 1398 این صورت مالی توسط واحدهای تجاری با این عنوان جدید و در تطابق کامل با الزامات استانداردهای بین‌المللی تهیه و ارائه می‌شود. (پیشینه استانداردگذاری حسابداری در ایران)
تغییرات عمده ویرایش فعلی نسبت به ویرایش قبلی
علاوه بر تغییر عنوان استاندارد و صورت مالی موضوع آن، سایر تغییرات عمده ویرایش فعلی نسبت به ویرایش اولیه استاندارد به شرح زیر بوده است:
- کاهش طبقات صورت جریانهای نقدی از پنج طبقه به سه طبقه:
- فعالیتهای عملیاتی،
- فعالیتهای سرمایه‌گذاری، و
- فعالیتهای تامین مالی
(حذف دو طبقه: بازده سرمایه‌گذاریها و سود پرداختی بابت تامین مالی؛ و مالیات بر درآمد)
- گسترش دامنه شمول جریانهای نقدی به نقد و معادلهای نقد
هدف استاندارد
هدف این استاندارد، تدوین الزاماتی برای ارائه اطلاعات درباره تغییرات تاریخی نقد و معادلهای نقد واحد تجاری از طریق صورت جریانهای نقدی است که در آن، جریانهای نقدی هر دوره بر حسب فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی طبقه‌بندی می‌شود.
طبق استاندارد، اطلاعات مربوط به جریانهای نقدی واحد تجاری، در فراهم آوردن مبنایی برای ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد نقد و معادلهای نقد و نیازهای واحد تجاری در استفاده از جریانهای نقدی مزبور، برای استفاده‌کنندگان صورتهای مالی مفید است. اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفاده‌کنندگان، مستلزم ارزیابی توانایی واحد تجاری در ایجاد نقد و معادلهای نقد و زمانبندی و اطمینان از ایجاد آن است.
درباره این استاندارد چه الزاماتی را باید آموزش ببینیم؟
از جمله پرسشهای مهمی که پس از آموزش این استاندارد باید قادر به پاسخگویی آنها باشیم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- «نقد» شامل چه اقلامی است؟
- ویژگیهای اصلی «معادل نقد» کدامند؟
- مصادیق اصلی معادل نقد در ایران چیست؟
- منظور از جریانهای نقدی چیست؟
- فعالیتهای عملیاتی کدامند؟
- فعالیتهای سرمایه‌گذاری کدامند؟
- فعالیتهای تأمین مالی کدامند؟
- دو روش گزارشگری جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی کدامند؟
- کدامیک از دو روش فوق اطلاعات مفیدتری را برای استفاده‌کنندگان صورتهای مالی فراهم میاورد، به نحویکه بکارگیری آن توسط استاندارد به واحدهای تجاری توصیه شده است؟
- کدامیک از دو روش فوق نزد واحدهای تجاری متداول‌تر است؟
- در روش مستقیم گزارشگری جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، اطلاعات مربوط به طبقات اصلی ناخالص دریافتهای نقدی و ناخالص پرداختهای نقدی واحد تجاری از طریق چه منابع اطلاعاتی بدست میاید؟
- در روش غیرمستقیم گزارشگری جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، خالص جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، از طریق تعدیل سود یا زیان دوره بابت چه مواردی محاسبه می‌شود؟
- جریانهای نقدی حاصل از معاملات ارزی باید به چه واحد پولی ثبت شود؟
- جریانهای نقدی واحد تجاری فرعی خارجی باید با استفاده از چه نرخهایی تسعیر شود؟
- آیا سودها و زیانهای تحقق‌نیافته ناشی از تغییر در نرخهای مبادله ارز، جریانهای نقدی است؟
- در مؤسسات مالی، سود پرداختی بابت تسهیلات و سود دریافتی بابت تسهیلات و سود تقسیمی دریافتی، معمولاً به عنوان جریانهای نقدی حاصل از چه فعالیتهایی طبقه‌بندی می‌شود؟
- در سایر واحدهای تجاری، سود پرداختی بابت تسهیلات به عنوان جریانهای نقدی حاصل از چه فعالیتهایی طبقه‌بندی می‌شود؟ سود دریافتی بابت تسهیلات اعطایی، سود تقسیمی دریافتی، و سود تقسیمی پرداختی چطور؟
- جریانهای نقدی حاصل از مالیات بر درآمد باید به عنوان جریانهای نقدی حاصل از چه فعالیتهایی طبقه‌بندی شود؟
- در صورتیکه بتوان جریانهای نقدی حاصل از مالیات بر درآمد را به طور مشخص مرتبط با فعالیتهای تأمین مالی و سرمایه‌گذاری تشخیص داد، چطور؟
- در مواردیکه برای حسابداری سرمایه‌گذاری در واحد تجاری وابسته، مشاركت خاص یا واحد تجاری فرعی از روش ارزش ویژه یا روش بهای تمام شده استفاده می‌شود؛ در صورت جریانهای نقدی سرمایه‌گذار، چه جریانهای نقدی در ارتباط با سرمایه‌پذیر گزارش می‌شود؟
- مجموع جریانهای نقدی حاصل از تحصیل یا از دست دادن کنترل واحدهای تجاری فرعی یا سایر فعالیتهای تجاری، باید به عنوان چه فعالیتهایی طبقه‌بندی شود؟
- واحد تجاری در ارتباط با بدست آوردن و از دست دادن کنترل واحدهای تجاری فرعی یا سایر فعالیتهای تجاری طی دوره، چه مواردی را باید بصورت تجمیعی افشا کند؟
- جریانهای نقدی حاصل از تغییر در منافع مالکیت در واحد تجاری فرعی که منجر به از دست دادن کنترل نمی‌شود، باید به عنوان جریانهای نقدی حاصل از چه فعالیتهایی طبقه‌بندی شود؟
- تغییر در منافع مالکیت در واحد تجاری فرعی که منجر به از دست دادن کنترل نمی‌شود، مانند خرید یا فروش بعدی ابزارهای مالکانه واحد تجاری فرعی توسط واحد تجاری اصلی، به عنوان چه نوع معاملاتی به حساب منظور می‌شود؟
- منظور از معاملات مالکانه چیست؟
- معاملات سرمایه‌گذاری و تأمین مالی که مستلزم استفاده از نقد یا معادلهای نقد نیست (معاملات غیرنقدی)، در کدام طبقه از صورت جریانهای نقدی انعکاس می‌یابد؟
[برای دیدن ویدئو اینجا - یا بر روی تصویر بالا - کلیک کنید]
در سرفصل اول از مجموعه کامل ویدئوهای آموزشی «استانداردهای حسابداری» (160 ویدئو مجموعا 82 ساعت) – که ویدئوی فوق دقایقی منتخب از آن است - جزئیات رهنمودها و الزامات تهیه مجموعه کامل صورتهای مالی با مقاصد عمومی، از جمله، صورت جریانهای نقدی (با رعایت آخرین تغییرات استانداردهای حسابداری ایران) به طور کاملا عملی و کاربردی همراه با یک مثال جامع در دوازده قدم آموزش داده شده است. عناوین ویدئوهای آموزشی این مجموعه عبارتند از:
- اپیزود اول: «تغییرات استانداردهای ارائه صورتهای مالی در ایران» (20 دقیقه)؛
- اپیزود دوم: «تغییرات اصلی در ارائه صورتهای مالی» (30 دقیقه)؛
- پیوست اپیزود دوم: «نقطه آغاز فرایند تهیه صورتهای مالی: مروری بر فرایند بستن حسابها» (30 دقیقه)؛
- اپیزود سوم: «تهیه صورت سود و زیان» (45 دقیقه)؛
- اپیزود چهارم: «تهیه صورت سود و زیان جامع» (30 دقیقه)؛
- اپیزود پنجم:«تهیه صورت وضعیت مالی» (150 دقیقه)؛
- اپیزود ششم: «تهیه صورت تغییرات در حقوق مالکانه» (40 دقیقه)؛
- اپیزود هفتم: «تهیه صورت جریانهای نقدی» (50 دقیقه)؛
- پیوست اپیزود هفتم: «مثال جامع تهیه صورت جریانهای نقدی در دوازده قدم» (60 دقیقه)؛
- اپیزود هشتم: «تهیه یادداشتهای توضیحی» (40 دقیقه)
- اپیزود نهم: «رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات ( آموزش استاندارد 34)» (120 دقیقه)
نمونه‌هایی رایگان از این مجموعه ویدئوهای آموزشی:
برای دیدن نمونه‌های رایگان بیشتر به کانال «آکادمی آموزشی محسن قاسمی» در آپارات به این نشانی مراجعه کنید (اینجا کلیک کنید): oias.ir/aparat
دیدگاه خود را بنویسید