کلیدی‌ترین مفهوم در ارتباط با این استاندارد اینست که دقیقا بدانیم منظور استانداردگذار از «کمک بلاعوض» چیست. زیرا هم شامل انواع کمکهای دریافتی از اشخاص مختلف میشود (یعنی محدود به کمکهای بلاعوض دریافتی از دولت نیست)؛ و هم اینکه حسابداری هر کمک بلاعوض دریافتی (از دولت و سایر اشخاص) در دامنه کاربرد این استاندارد نیست. به همین دلیل، الزامات اصلی این استاندارد که باید آموزش ببینیم شامل موارد زیر است:
- یک) تعریف دقیق کمکهای بلاعوضی که در دامنه کاربرد این استاندارد قرار دارد،
دو) شرایط شناخت کمکهای بلاعوض (یعنی کمکهای بلاعوض را در چه صورتی باید در صورتهای مالی واحد گزارشگر شناسایی کنیم؟)- سه) روش حسابداری کمکهای بلاعوض (یعنی کمکهای بلاعوض را در قالب چه عناصری (دارایی؟ بدهی؟ درآمد؟) و به چه روشی باید در صورتهای مالی واحد دریافت‌کننده کمک اندازه‌گیری و ارائه کنیم؟)
- چهار) روش اندازه‌گیری کمکهای بلاعوض غیرپولی
- پنج) حسابداری استرداد (یعنی وقتیکه مجبور میشویم کمکهای دریافتی را پس بدهیم؛ این رویداد را چطور باید در صورتهای مالی واحد گزارشگر منعکس کنیم؟)
- شش) و نهایتا مثل هر موضوع دیگری، آخرین گروه الزاماتی که درباره کمکهای بلاعوض باید آموزش ببینیم و رعایت کنیم؛ نحوه ارائه و افشای این رویدادهای مالی در مجموعه کامل صورتهای مالی واحد دریافت‌کننده کمک است.
پیشینه
استاندارد حسابداری 10 «كمكهای بلاعوض دولت» (مطابق استاندارد بین‌المللی حسابداری 20 – IAS20) از جمله هجده استاندارد حسابداری است که در قالب نخستین مجموعه استانداردهای حسابداری لازم‌الاجرا در ایران از ابتدای سال 1380 رعایت آنها برای همه واحدهای تجاری فعال در ایران لازم‌الاجرا شد. (پیشینه استانداردگذاری حسابداری در ایران)
این استاندارد علاوه بر آنکه باید برای حسابداری كمكهای بلاعوض دولت و سایر اشكال كمكهای دولتی بكار گرفته شود؛ همچنین می‌تواند به عنوان بهترین الگوی عمل حسابداری كمكهای بلاعوض و سایر اشكال كمك دریافتی از منابع غیردولتی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
دانلود فایل word | دانلود فایل pdf | ویدئوی آموزشی استاندارد 10
منظور از «كمكهای بلاعوض دولت» چیست؟
كمكهای بلاعوض دولت عبارت است از كمكهای دولت به شكل انتقال دارایی به واحد تجاری یا جلوگیری از خروج آن از واحد تجاری در قبال رعایت برخی شرایط، درگذشته یا آینده، مربوط به فعالیتهای واحد تجاری.
آن گروه از كمكهای دولت كه تعیین ارزش آنها به نحو معقولی امكان‌پذیر نیست و همچنین معاملات واحد تجاری با دولت كه نتوان آنهـا را از فعالیتهای عادی واحد تمیز داد، جزء كمكهای بلاعوض دولت محسوب نمی‌شود.
در این استاندارد، دولت متشكل است از وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، نهادها و ارگانهای دولتی، شركتهایی كه بیش از 50درصد سرمایه آنها متعلق به دولت است و سایر مؤسساتی كه به موجب قوانین موضوعه، دولتی شناخته میشود. علاوه‌براین، در این استاندارد كمكهای بلاعوض نهادهای بین‌المللی از قبیل سازمان ملل متحد و مؤسسات وابسته به آن نیز همانند كمكهای بلاعوض دولت تلقی میشود.
منظور از كمك دولت نیز عبارت از عملیاتی است كه توسط دولت به منظور فراهم كردن مزیتهای اقتصادی برای یك واحد تجاری یا گروهی مشخص از واحدهای تجاری در چارچوب قوانین و مقررات معین انجام میشود. از لحاظ مقاصد این استاندارد، مزیتهایی كه تنها به طور غیرمستقیم و از طریق انجام عملیات مؤثر بر شرایط عمومی تجاری فراهم میشود، مانند تدارك امكانات زیربنایی در مناطق در حال توسعـه یا تحمیـل محدودیتهای تجـاری بر رقبـا، جزء كمكهای دولت محسوب نمی‌شود.
درباره این استاندارد چه الزاماتی را باید آموزش ببینیم؟
از جمله پرسشهای مهمی که پس از آموزش این استاندارد باید قادر به پاسخگویی آنها باشیم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اشکال مختلف كمكهای بلاعوض از لحاظ ماهیت و اهداف کدامند؟
- كمكهای بلاعوض در صورت احراز چه شرایطی در صورتهای مالی شناسایی می‌شوند؟
- در مواردیکه نحوه عمل حسابداری كمكهای بلاعوض در قوانین آمره پیش‌بینی شده باشد، الزام استاندارد برای شناخت چیست؟
- در موارد عدم تصریح نحوه حسابداری در قوانین آمره، كمكهای بلاعوض به چه ترتیبی در صورت سود و زیان شناسایی میشود؟
- قاعده كلی برای شناسایی كمكهای بلاعوض به عنوان درآمد دوره یا بدهی چیست؟
- در مواردیکه كمك بلاعوض به عنوان درآمد شناسایی میشود، با بدهی و رویداد احتمالی مربوط به آن به چه ترتیبی باید برخورد شود؟
- نحوه شناخت كمك بلاعوض در مواردیكه (در شرایط كمك) مخارج مربوط دقیقاً مشخص نشده باشد به چه ترتیبی است؟
- در موارد نامشخص بودن عمر مفید اقتصادی دارایی اهداشده به چه ترتیبی باید عمل شود؟
- كمكهای بلاعوض كه به علت عدم رعایت پاره‌ای از شرایط آن، قابل استرداد به اعطا كننده میشود، به چه ترتیبی باید محسوب شود؟
- استرداد كمكهای بلاعوض دریافتی باید به چه ترتیبی شناسایی شود؟
- در مواردیکه كمك بلاعوض به شكل داراییهای غیر پولی (مانند زمین، ساختمان و سهام شركتها) اعطا شود، به چه مبلغی باید شناسایی شود؟
- در مواردی كه مبنای اندازه‌گیری دارایی غیرپولی دریافتی در متن قوانین آمره مشخص شده باشد، و كاربرد این مبانی موجب ارائه دارایی اهدایی به ارزشی بیش از ارزش منصفانه آن در زمان انتقال شود، به چه ترتیبی باید عمل شود؟
- کمکهای بلاعوض در چه صورتی به عنوان بدهی با عنوان «مانده تعهدات مرتبط با كمك بلا عوض» ارائه میشود؟
- کمکهای بلاعوض در چه صورتی در حقوق صاحبان سرمایه با عنوان «افزایش سرمایه دولت» یا «سرمایه اهدایی» ارائه میشود؟
- آن گروه از كمكهای بلاعوض كه به موجب الزامات این استاندارد مستلزم شناسایی به عنوان درآمد دوره است، به چه ترتیبی در صورتهای مالی ارائه می‌شوند؟
- در مواردی كه كمك بلاعوض در قالب یارانه برای جبران بخشی از بهای تمام شده محصول یا جبران عدم‌النفع ناشی از فروش محصول به قیمتهای معین پرداخت شود، این كمكها به چه ترتیبی در صورتهای مالی ارائه می‌شوند؟
- در ارتباط با كمكهای بلاعوض چه اطلاعاتی باید در صورتهای مالی افشا شود؟
در سرفصل ششم از مجموعه کامل ویدئوهای آموزشی «استانداردهای حسابداری» (160 ویدئو مجموعا 82 ساعت) ضمن تبیین الزامات استاندارد حسابداری 10، در قالب مثالهای متعدد و متنوع نحوه بکارگیری این الزامات در شرایط واقعی آموزش داده شده است. علاقه‌مندان برای تهیه مجموعه کامل این ویدئوهای آموزشی میتوانند به این نشانی مراجعه کنند: oias.ir/is
دیدگاه خود را بنویسید