IFRS18 از سال 2027 جایگزین IAS1 خواهد شد

سرانجام پس از سالها بحث و بررسی درباره بهبود ارائه صورتهای مالی (که در چارچوب «پروژه صورتهای مالی اصلی» (The Primary Financial Statements Project) از سوی IASB پیگیری میشد)؛ در روز سه‌شنبه 9 آوریل 2024 (همزمان با 21 فروردین 1403) ویرایش نهایی استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی 18 «ارائه و افشا در صورتهای مالی» منتشر شد. الزامات این استاندارد در مورد همه صورتهای مالی که تاریخ آغاز آنها از یکم ژانویه 2027 و پس از آن خواهد بود، لازم‌الاجراست؛ و از آن تاریخ، جایگزین استاندارد بین‌المللی حسابداری 1 «ارائه صورتهای مالی» خواهد شد. 

در این ارتباط، اواسط بهمن 1402 (همزمان با فوریه 2024)، IASB با انتشار ارائه‌ای اینترنتی (webcast) - به مدت حدود ده دقیقه‌ - به معرفی کلیات IFRS18 و تغییرات آینده در ارائه صورتهای مالی پرداخت؛ که با توجه به اهمیت موضوع در قالب ویدئوی 30 دقیقه‌ای زیر به‌طور مشروح به تبیین جزئیات این تغییرات پرداخته‌ایم:

برای دیدن ویدئوی (30 دقیقه‌ای) توضیحات محسن قاسمی درباره سه گروه الزامات جدید ارائه و افشا در صورتهای مالی طبق IFRS18 بر روی پوستر بالا کلیک کنید

IFRS18 چطور موجب بهبود گزارشگری مالی و فراهم کردن اطلاعات بهتر برای تصمیم‌گیری اثربخش‌تر خواهد شد؟

این استاندارد جدید که حاصل کار IASB بر روی «پروژه صورتهای مالی اصلی» (The Primary Financial Statements Project) است؛ در پاسخ به تقاضای سرمایه‌گذاران برای اطلاعات بهتر درباره عملکرد مالی شرکتها انجام شده است. از اینرو، IFRS18 در درجه نخست، نحوه انتقال این اطلاعات در صورتهای مالی را بهبود می‌بخشد؛ و از این راه، مبنای بهتری را برای تحلیل و مقایسه عملکرد شرکتها در اختیار سرمایه‌گذاران میگذارد. بدین ترتیب، IFRS18 همه ذینفعان موجود در اکوسیستم استانداردهای حسابداری را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

الزامات جدید طبق IFRS18

سه گروه الزامات جدیدی که طبق IFRS18 باید در ارائه و افشای صورتهای مالی رعایت شود؛ به شرح زیر است:

   گروه اول الزامات جدید:   الزاماتیست که طبق آن، شرکتها ملزم به ارائه دو جمع فرعی جدید در صورت سود و زیان خواهند شد. بدین ترتیب، ساختاری جدید در این صورت مالی ایجاد میشوند. این ساختار جدید، نقطه شروع باثبات و جامعی برای تحلیل سرمایه‌گذاران فراهم خواهد کرد؛ و به آنان کمک خواهد کرد که عملکرد شرکتها را بهتر مقایسه کنند. 

طبق این گروه از الزامات جدید، شرکتها باید ساختار سود و زیان خود را در سه طبقه عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تامین مالی ارائه کنند. بدین منظور، دو جمع فرعی جدید که باید در صورت سود و زیان ارائه شود عبارتند از:

• سود عملیاتی (operating profit)
• سود قبل از تامین مالی و مالیات بر درآمد (profit before financing and income taxes)

مطابق الزامات IFRS18 ساختار صورت سود و زیان بدین ترتیب خواهد بود:

البته باید توجه داشت که برای بعضی از واحدهای تجاری، از جمله بانکها و بیمه‌ها، فعالیتهای سرمایه‌گذاری و تامین مالی جزو فعالیتهای اصلی کسب‌وکار آنها است. بنابراین، این شرکتها باید درآمدها و هزینه‌های سرمایه‌گذاری و تامین مالی را هم باید در طبقه عملیاتی صورت سود و زیان خود ارائه کنند.

   گروه دوم الزامات جدید:    الزام شرکتها به افشا درباره «معیارهای عملکرد تعریف‌شده توسط مدیریت» (MPMs) است. طبق IFRS18 این معیارهای غیراستانداردی (non-GAAP)، باید در قالب یکی از یادداشتهای صورتهای مالی با رعایت الزامات این استاندارد افشا شوند. افشای این معیارهای عملکرد هم به افزایش شفافیت و هم به بهبود توان تحلیل و تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران منجر خواهد شد. 

نمونه‌هایی از این معیار غیراستانداردی یا معیارهای جایگزین عملکرد (Alternative Performance Measures یا APMs) عبارتند از:

• سود عملیاتی تعدیل‌شده
• سود (زیان) خالص تعدیل‌شده
• سود قبل از هزینه مالی، مالیات، و هزینه استهلاک تعدیل‌شده
• جریان نقدی آزاد
• برگشت حقوق مالکانه

از دید بسیاری از سرمایه‌گذاران این معیارها فایده‌مند هستند. ولی نحوه محاسبه آنها همواره یکی از نگرانیهای سرمایه‌گذاران بوده است. بنابراین، اگر در قالب یکی از یادداشتهای صورتهای مالی ارائه و افشا شوند، محاسبه آنها نیز اطمینان‌بخشی (حسابرسی) خواهد شد و این نگرانی سرمایه‌گذاران برطرف میشود.

علاوه بر این، طبق الزامات IFRS18 در این یادداشت:

• هر یک از این معیارها باید با جمع‌های فرعی صورت سود و زیان انطباق داده شوند (یعنی، نشان داده شود هر یک از این معیارها از طریق اضافه‌کردن یا کسرکردن چه مبالغی به/از این جمعهای فرعی محاسبه شده‌اند)؛
• باید توضیح داده شود که چرا هر یک از این معیارها گزارش شده‌اند؛
• باید توضیح داده شود که هر یک از این معیارها چطور محاسبه شده‌اند؛ و
• باید توضیح داده شود که هر یک از این معیارها چه تغییراتی داشته‌اند.

   گروه سوم الزامات جدید:   و سرانجام، سومین گروه از الزامات جدید، موجب ارتقای رهنمودهای استاندارد درباره «گروهبندی اطلاعات» خواهد شد. الزاماتی که آنها را با عنوان الزامات « تجمیع و تفکیک» (aggregation و disaggregation) اطلاعات در صورتهای مالی میشناسیم. این الزامات کمک میکنند که اطمینان یابیم سرمایه‌گذاران اطلاعات بااهمیت را دریافت میکنند؛ و همچنین، به درک‌پذیرترشدن و مفیدترشدن صورتهای مالی نیز کمک میکنند. زیرا همواره یکی از نگرانیهای سرمایه‌گذاران این بوده است که بعضی از شرکتها جزئیات کافی درباره اطلاعات ارائه‌شده در صورتهای مالی فراهم نمیکنند. به همین دلیل، IFRS18 در واکنش به این نگرانی سرمایه‌گذاران، الزامات گروهبندی اطلاعات را بهبود میبخشد. از جمله، الزاماتی را برای ارائه و افشای هزینه‌های عملیاتی مقرر میکند. علاوه بر این، راهنمایی میکند که چه اطلاعاتی باید در متن صورتهای مالی و چه اطلاعاتی باید در یادداشتهای توضیحی ارائه شوند. و سرانجام، الزامات مشخصی را درباره افشای اقلامیکه با عنوان «سایر» ارائه میشوند، مقرر میکند.

این سه گروه الزامات جدید، در مجموع از طریق افزایش مقایسه‌پذیری، شفافیت و فایده‌مندی اطلاعات ارائه‌شده در صورتهای مالی، موجب فراهم شدن اطلاعات بهتر برای تصمیم‌گیری بهتر خواهند شد.

IASB هم اینک در حال آماده شدن برای راه‌اندازی پروژه IFRS18 از آوریل 2024 است. البته تاریخ لازم‌الاجراشدن این استاندارد برای صورتهای مالی آغازشده از یکم ژانویه 2027 و پس از آن است. بدین ترتیب، شرکتها فرصت کافی برای تمهیدات لازم را در اختیار خواهند داشت. البته امکان بکارگیری زودتر از موعد این استاندارد برای شرکتها فراهم است. 

تغییرات سایر استانداردها (بر مبنای IFRS18)

IFRS18 تغییراتی نسبتا محدود را در سایر استانداردهای بین‌المللی در پی خواهد داشت؛ که اهم آنها چهار مورد مشخص زیر است:

1. تجدیدنظر محدود در IAS7 صورت جریانهای نقدی (استاندارد حسابداری 2 در ایران)
2. تغییر عنوان IAS8 رویه‌های حسابداری، تغییر در برآوردهای حسابداری و اشتباهات (استاندارد 34 در ایران) به IAS8 مبنای ارائه صورتهای مالی. شماری از الزامات فعلی IAS1 نیز به این استاندارد منتقل خواهد شد.
3. تجدیدنظر IAS34 گزارشگری مالی میاندوره‌ای (استاندارد 22 در ایران) برای الزام به افشای «معیارهای عملکرد تعریف‌شده توسط مدیریت»

اگر این اطلاعات را سودمند میدانید از طریق لینک oias.ir/ifrs18 با دوستان خود در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارید.