تصویب اساسنامه جدید انجمن نه تنها آغاز فصلی نو در تاریخ انجمن بود؛ بلکه به باور من، فصلی نو را در تاریخ حرفه حسابداری ایران آغاز کرد. من درباره این موضوع در جاهای مختلف به دفعات گفته و نوشته‌ام[1]. از این رو، در اینجا به طور مختصر اشاره می‌کنم که بحث طولانی نشود. ما به دلیل ساختار دولتی اقتصاد، و عدم توسعه نهادهای حرفه‌ایمان، مسیر وارونه، یعنی منحرف و نامتداولی را در توسعه حسابداری ایران طی کرده‌ایم[2]. در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، انجمنهای حرفه‌ای رهبری توسعه حرفه و پرورش حسابداران حرفه‌ای را بر عهده دارند. مدل پذیرفته و متداول نیز طراحی و اعطای گواهینامه‌های صلاحیت حرفه‌ای متنوع در زمینه‌های تخصصی مختلف از سوی این انجمنهای حرفه‌ای است[3]. در بریتانیا و کشورهای مشترک‌المنافع نقش انجمنهای حرفه‌ای بسیار برجسته‌تر از سایر نقاط جهان است. در این کشورها، پرورش افراد حرفه‌ای از همان ابتدا از مسیر انجمنهای حرفه‌ای انجام می‌شود. در سایر کشورها هم یک نقش حداقلی (در حد آموزش مبانی) برای دانشگاهها در نظر گرفته شده است. ولی در ایران خواسته یا ناخواسته بخش عمده تلاشها و اقدامات در این راستا بوده که حسابداری از یک حرفه به یک رشته محض دانشگاهی تبدیل شده است. در نتیجه همین روند وارونه، طی یک دهه اخیر سالانه بیش از یکصد هزار جوان ایرانی از مقاطع مختلف دانشگاهی حسابداری دانش‌آموخته شده‌اند، و هر سال نیز بر شمار دانشجویان و دانش‌آموختگان مقاطع فوق‌لیسانس و دکتری حسابداری افزوده شده است. ولی بعد از گذشت نزدیک به پنجاه سال از فعالیت انجمن حسابداران خبره ایران شمار اعضای انجمن به دوازده هزار نفر هم نمی‌رسد! و تعداد دارندگان گواهینامه‌های صلاحیت حرفه‌ای در سرتاسر ایران، از جمله، دارندگان گواهینامه‌های حسابدار رسمی، حسابدار مستقل خبره، حسابدار مدیریت خبره، و حسابدار مالی خبره، هنوز کمتر از سه هزار نفر است!
در چنین فضایی که بر حسابداری ایران حاکم است، اساسنامه جدید انجمن یک گام بزرگ در راستای جبران این انحراف و وارونگی است. در ویرایش نهایی اساسنامه که به تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده اعضاء (مورخ 23 تیر 1393) رسید، مقرر شده بود اعضای انجمن بعد از دو سال عضویت در انجمن بتوانند در یکی از شاخه‌های تخصصی حسابدار مستقل خبره (برای شاغلان در خدمات حسابرسی مستقل)، حسابدار مالی خبره، حسابدار مدیریت خبره، مدیر مالی خبره، یا حسابرس داخلی خبره به عنوان عضو خبره شناسایی شوند[4]. ولی متاسفانه بلافاصله پس از مجمع، انجمن مدیران مالی حرفه‌ای ایران و انجمن حسابرسان داخلی ایران به طور رسمی به وزارت کشور شکایت کردند و نهایتا دو عنوان مدیر مالی خبره و حسابرس داخلی خبره از ماده 8 اساسنامه حذف شد. من شخصا برای این دو انجمن احترام بسیاری قائلم. ولی این اقدامشان کم‌لطفی بسیار بزرگی، نه‌تنها در حق انجمن، بلکه در حق یکایک حسابداران ایرانی بود. ما رقبای تجاری نیستیم که اینطور با یکدیگر رفتار کنیم. همگی ما داریم در این فضای دشوار و دولتی‌زده اقتصاد و حسابداری ایران برای اعتلای حرفه و جایگاه حسابداران فعالیت می‌کنیم. بنابراین، باید از تمام ظرفیتهای در اختیارمان استفاده کنیم. نه اینکه زیر پای یکدیگر را خالی کنیم. این تلخ‌ترین خاطره من از مدت زمان حضورم در انجمن است. هر بار هم آن را در ذهنم یادآوری می‌کنم باز هم برایم آزاردهنده است. بدتر از آن شکایت، اینکه هیچکدام از آن دو انجمن طی هفت سال گذشته هیچ کار خاصی در این زمینه انجام ندادند. اگر می‌رفتند و این دو گواهینامه حرفه‌ای را توسعه می‌دادند و از راه برگزاری آزمون (نه از طریق اعطای معافیتهای بی‌ضابطه) به افراد صلاحیت‌دار اعطا می‌کردند، آدم دلش نمی‌سوخت. به هر حال، به خاطر شکایت این دو انجمن، فرایند ثبت اساسنامه جدید انجمن حدود سه سال به درازا انجامید! طی آن سه سال، من بارها و بارها به دفتر سیاسی وزارت کشور (که به غلط علاوه بر احزاب و گروههای مذهبی، بر فعالیت انجمنهایی نظیر ما هم نظارت دارد) مراجعه داشتم. ولی متاسفانه نتوانستم توجیه‌شان کنم که حسابدار یک عنوان شغلی عام و فراگیر است و شامل مدیر مالی و حسابرس داخلی هم می‌شود. چون در ابتدا این دیدگاه در شورای عالی انجمن حاکم بود که ما باید برای ثبت بدون تغییر اساسنامه بجنگیم و وزارت کشور را قانع کنیم. ولی این کار تقریبا نشدنی بود، و فقط برنامه‌های ما را به تعویق انداخت. در نهایت، در سال 1396 پس از اعمال آن تغییرات مجوز ثبت اساسنامه را گرفتیم، و اساسنامه را ثبت کردیم. در همان سال هم با تصویب آییننامه چگونگی احراز شرایط عضویت خبره ضوابط برگزاری آزمونهای تخصصی و نحوه اعطای گواهینامه‌های صلاحیت حرفه‌ای در شورای عالی انجمن تعیین شد[5]؛ و سرانجام، 11 آذر 1396 نخستین آزمون حسابدار مدیریت خبره را با حضور 241 عضو واجد شرایط انجمن برگزار کردیم[6]. سی و یک پذیرفته‌شده نهایی آن آزمون هم شامگاه، یکشنبه، 26 آذر 1396 در آیین ویژه معرفی نخستین گروه حسابداران مدیریت خبره عضو انجمن حسابداران خبره ایران همزمان با برگزاری یازدهمین سالانه آیین گرامیداشت روز حسابدار در تالار دریای نور هتل استقلال معرفی کردیم[7]. عکس هنگام تقدیر گروهی از این افراد را هم روی جلد شماره 309، دی 1396، مجله حسابدار درج کردیم، تا هم یادآور این رویداد تاریخی باشد، و هم اهمیت موضوع را به دیگر اعضای انجمن و اهالی حرفه نشان داده باشیم. این افراد نخستین گروه حسابداران در تاریخ حسابداری ایران هستند که صلاحیت حرفه‌ایشان از سوی یک انجمن حرفه‌ای در زمینه‌ای غیر از حسابرسی مستقل گواهی شده است. آن روز یکی از به یادماندنی‌ترین روزهای زندگی من بود. ما بعد از آن سال هر سال (به جز سال 1399؛ به دلیل شیوع کرونا) آزمونهای حسابدار مدیریت خبره و حسابدار مالی خبره را در انجمن برگزار کرده‌ایم و این فرایند روی ریل مناسبی افتاده است.
[1]- به پیوست (11): مطالب مربوط به ترویج حرفه‌ایگری در حسابداری ایران مراجعه کنید.
[2]- یادداشت وارونگی توسعه حسابداری در ایران، محسن قاسمی، نوروز 1400، را ببینید. اینستاگرام، لینکداین.
[3]- یادداشت گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای در حسابداری: چرایی و چگونگی، محسن قاسمی، نوروز 1400، را ببینید. اینستاگرام، لینکداین.
[4]- اساسنامه انجمن حسابداران خبره ایران، مصوب مجمع عمومی فوق‌العاده 23 تیر 1393، مجله حسابدار، شماره268، تیر1393، صص 16-19.
[5]- در گفتگو با پایگاه اطلاع‌رسانی انجمن حسابداران خبره ایران: جزئیات «آییننامه چگونگی احراز شرایط عضویت خبره» (مصوب 28 فروردین 1396، شورای عالی) توسط دبیرکل انجمن تشریح شد / آغاز فرایند اعطای عناوین خبرگی به اعضای متقاضی واجد شرایط، پایگاه اطلاع‌رسانی انجمن حسابداران خبره ایران، 29 فروردین 1396.
[6]- صبح امروز در محل ساختمان مرکزی PACT: نخستین آزمون سراسری «حسابدار مدیریت خبره» انجمن حسابداران خبره ایران با حضور اعضاء داوطلب واجد شرایط برگزار شد، پایگاه اطلاع‌رسانی انجمن حسابداران خبره ایران، 11 آذر 1396.
[7]- شامگاه یکشنبه، 26 آذر 1396: آیین ویژه معرفی پذیرفته‌شدگان «آزمون حسابدار مدیریت خبره سال 1396» انجمن حسابداران خبره ایران با حضور تمامی شرکت‌کنندگان در این آزمون در هتل استقلال تهران برگزار شد، پایگاه اطلاع‌رسانی انجمن حسابداران خبره ایران، 11 آذر 1396.
دیدگاه خود را بنویسید